Τα στέφανα στην αρχαιότητα
Τα στέφανα του γάμου, ως στοιχείο ταυτότητας του μυστηρίου, συναντώνται ήδη από τα αρχαία χρόνια. Κατά την τελετή του γάμου, στην πατρική ακόμα οικία, η νύφη, υπό την κλινίδα (το άρμα της εποχής), τοποθετούνταν ανάμεσα στο νυμφίο και τον παράνυμφο και όλοι μαζί προχωρούσαν προς το σπίτι του γαμπρού. ‘‘Η νύφη σε αυτή την πομπική μετάβαση'', αναφέρεται σε κείμενα ερευνών, ‘‘ήταν λαμπροστολισμένη και προπαντός φορούσε πολλά αρώματα όπως εξάλλου και ο νυμφίος''.
Παράλληλο ήταν και το στόλισμα με στέφανα προς τιμήν της θεάς Αφροδίτης. Ελιά, κληματόφυλλα και λεμονανθοί αποτελούσαν και τα βασικά στοιχεία της σύνθεσης. Στη Βοιωτία βασικό στοιχείο αποτελούσαν τα σπαράγγια συμβολίζοντας έτσι την ευζωία που έμελλε να έχει το ζευγάρι στον έγγαμο βίο του. Στέφανα φορούσαν όμως και όσοι συνόδευαν τους νεόνυμφους. Δεν φορούσαν ποικιλόχρωμα ρούχα ή κόκκινα αλλά ολόλευκα, για να συμβολίσουν την απουσία φθοράς στις μεταξύ τους σχέσεις.
Τα στέφανα στα πρώτα χριστιανικά χρόνια
Στα χριστιανικά χρόνια, στην τελετή του μυστηρίου ήταν οι λεμονανθοί που αποτελούσαν το βασικό συστατικό της σύνθεσης των στεφάνων. Η σύνθεση θεωρούνταν επικουρική του κομψού κεντήματος του νυφικού φορέματος. Τα άνθη συμβόλιζαν την παρθενία και την αγνότητα.
Τα στέφανα στο Βυζάντιο
Στο βυζάντιο η αυτοκρατορική και η βασιλική ηθικά μετεμπεδόθηκε και στο φτωχό σπιτικό. Τα στέφανα ήταν πλέον σύμβολα βασιλικά μοιάζοντας με βασιλικές κορόνες. Με το γάμο πίστευαν ότι δημιουργείται και ένα νέο βασίλειο: το σπίτι και οι οικογένεια των δυο νεόνυμφων. Ο ιερέας ευλογούσε τα στέφανα πάνω στο ευαγγέλιο, έκανε το σημείο του σταυρού πάνω από τα κεφάλια της νύφης και του γαμπρού επικαλούμενος τον ίδιο τον Θεό να τους στεφανώσει με δόξα και τιμή στο νέο τους σπιτικό. Σύνεση, σοφία και δικαιοσύνη ήθελαν να τους συντροφεύουν. Τα στέφανα όμως είχαν και δεύτερο χαρακτήρα. Αυτόν του μαρτυρίου. Τόνιζαν παράλληλα τη μαρτυρική διάσταση της χριστιανικής ζωής και τις άμετρες θυσίες που ήταν να λάβουν μέρος μέσα στα πλαίσια του έγγαμης ζωής. Αυτές και οι προϋποθέσεις μιας ολοκληρωμένης συζυγικής συμβίωσης.
Τα στέφανα σήμερα
Σήμερα, τα νυφικά στέφανα, συμβολίζουν μεγαλοπρεπώς την ένωση των δύο ανθρώπων. Της νύφης και του γαμπρού. Αποτελούν του κρίκους που τους ενώνουν στην αλυσίδα της ζωής. Η ορθόδοξη εκκλησία τονίζει αυτόν τον συμβολισμό δένοντας με το τέλος του μυστηρίου τα στέφανα με μια κορδέλα προκειμένου αυτά να φυλαχτούν με κάποια ασφάλεια. Επιπρόσθετος είναι και ο παραλληλισμός των στεφάνων του γάμου με τα φωτοστέφανα των αγίων. Έτσι τονίζεται και ο ιερός σκοπός του γάμου, η δημιουργία της οικογένειας. Κατά την τελετή του γάμου και μέχρι αυτά να τοποθετηθούν στα κεφάλια των νεόνυμφων, τα στέφανα είναι αφημένα μέσα σε ένα δίσκο με κουφέτα.
Σύμφωνα με την παράδοση οι ελεύθερες κοπέλες που παίρνουν από το δίσκο τα κουφέτα, βάζοντάς τα κάτω από το μαξιλάρι τους, ονειρεύονται την τρίτη μέρα τον άνδρα που θα παντρευτούν. Ο κουμπάρος και η κουμπάρα αλλάζουν τρεις φορές τις βέρες και μετά τρεις φορές τα στέφανα τα οποία και παραμένουν στις κεφαλές των νεόνυμφων μέχρι το χορό του Ησαΐα. Στο τέλος της τελετής του γάμου, οι γονείς φυλάνε τα στέφανα και κατόπιν τους νεόνυμφους ενώ εν συνεχεία ο ιερέας τα δένει σφικτά με την κορδέλα τους και τα δίνει στο ζευγάρι.
Τα στέφανα του γάμου είναι από τα λίγα αντικείμενα του μυστηρίου που μπορούν να μας παραμείνουν ως ενθύμια όχι μόνο σε εμάς τους ίδιους αλλά επίσης και στους μακρινούς απογόνους μας. Για το λόγο αυτό σήμερα επιλέγονται πρωτότυπα υλικά κατασκευής που να αντέχουν στο χρόνο, όπως πολύτιμα μέταλλα, ημιπολύτιμες πέτρες και κρύσταλλα πέραν των ανθών που πολλές φορές χρησιμοποιούνται. Εκ αυτού και η έκφραση: «Καλά στέφανα».
