Νέα μέθοδος - ελπίδα για καρκινοπαθείς που θέλουν να γίνουν μητέρες

Με την κατάψυξη του ωοθηκικού ιστού στους -196° C και την απόψυξή του

Ελπίδες για τις γυναίκες, οι οποίες πάσχουν από καρκίνο, να γίνουν μητέρες μέσω της μεθόδου της εξωσωματικής γονιμοποίησης, δίνουν οι επιστήμονες. Αυτό καθίσταται δυνατό με την κατάψυξη του ωοθηκικού ιστού στους μείον 196 βαθμούς Κελσίου και την απόψυξή του.

Ηδη πέντε γυναίκες που νοσούν από διαφορετικές μορφές καρκίνου έχουν προβεί σε κατάψυξη ωοθηκικού ιστού στην Ελλάδα, πριν υποβληθούν σε χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία, έτσι ώστε να διαφυλάξουν τη γονιμότητα τους. Μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας τους, γίνεται μεταμόσχευση του ιστού στις ωοθήκες τους, με αποτέλεσμα να είναι εφικτή η ορμονική αποκατάστασή τους.

Σύμφωνα με τον ειδικό σε θέματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, κ. Κωνσταντίνο Πάντο, η μέθοδος «έχει αρχίσει δειλά να εξαπλώνεται στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα να έχουν γεννηθεί τουλάχιστον 10 μωρά μετά από την κρυοσυντήρηση και την μεταμόσχευση ωοθηκικού ιστού». Οπως διευκρινίζει, η μέθοδος αυτή απευθύνεται κυρίως σε γυναίκες, οι οποίες έχουν διαγνωστεί με καρκίνο, δεδομένου δε ότι η κρυοσυντήρηση ωαρίων (διαδεδομένη μέθοδος που δίνει επίσης παράταση στη μητρότητα) δεν ενδείκνυται για τις μέλλουσες μητέρες εξ' αιτίας του ιατρικού προφίλ τους.

Η νέα αυτή μέθοδος έρχεται να καλύψει το κενό στην εξωσωματική γονιμοποίηση. Το κόστος της αφαίρεσης του ωοθηκικού ιστού και της κατάψυξης τους σε υγρό άζωτο, αγγίζει τα 1.500 ευρώ. Ο κ. Πάντος σημειώνει ότι το υλικό μπορεί να διατηρηθεί για τουλάχιστον πέντε χρόνια.

πηγή

Η εξωσωματική γονιμοποίηση αυξάνει τους κινδύνους για σύνδρομο Down

Η ίδια η εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο να γεννηθεί μωρό με το σύνδρομο Ντάουν, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική έρευνα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι υψηλές δόσεις των ορμονικών φαρμάκων που συνοδεύουν την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή μπορεί να προκαλέσουν γενετικές ανωμαλίες στα ωάρια, ιδίως των γυναικών άνω των 35 ετών.

Οι ερευνητές από οκτώ χώρες, με επικεφαλής τον Άλαν Χαντισάϊντ, διευθυντή του Κέντρου Γονιμότητας, Γυναικολογίας και Γενετικής της Γέφυρας του LondonBridge, παρουσίασαν τη σχετική μελέτη στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (ESHRE) στη Στοκχόλμη, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο και τη βρετανική «Γκάρντιαν».

Οι επιστήμονες ανέπτυξαν ένα νέο τεστ που εντοπίζει χρωμοσωματικές ανωμαλίες στα ωάρια και το οποίο θα μπορούσε, όπως είπαν, να φέρει «επανάσταση» στη υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, βοηθώντας τις μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες να προσδιορίσουν καλύτερα τις πιθανότητες απόκτησης μωρού, ώστε να μην ταλαιπωρούνται άσκοπα με αλλεπάλληλες προσπάθειες.

Όμως το νέο τεστ, πρόσθεσαν, παρέχει επίσης ορισμένες ανησυχητικές ενδείξεις ότι η εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο σύλληψης μωρού με σύνδρομο Ντάουν. «Δεν έχουμε ακόμα άμεσα στοιχεία και δεν θέλω να ανησυχήσω τις γυναίκες», δήλωσε ο Χαντισάϊντ.

Οι ανισορροπίες στους αριθμούς των χρωμοσωμάτων, καθώς τα ωάρια ωριμάζουν, προκαλούν ανωμαλίες στο έμβρυο και τελικά αποβολή του, ενώ αν ειδικότερα υπάρχει ένα πρόσθετο χρωμόσωμα 21, τότε το μωρό πάσχει από σύνδρομο Ντάουν. Το νέο τεστ εντοπίζει έγκαιρα -κατά τη φάση «μείωσης» των ωοκυττάρων- ποια ωάρια (που έχουν γονιμοποιηθεί εξωσωματικά από το σπέρμα του συντρόφου) είναι υγιή και ποια όχι. Συνεπώς δείχνει κατά πόσο η γυναίκα έχει νόημα να μπει στη διαδικασία της εμφύτευσης του ωαρίου και της εγκυμοσύνης.

Οι κλινικές γονιμότητας χορηγούν ισχυρές ορμόνες στις γυναίκες για να βοηθήσουν στην παραγωγή περισσότερων ωαρίων, τα οποία στη συνέχεια γονιμοποιούνται στο εργαστήριο και μερικά μεταφέρονται στην μήτρα, με την ελπίδα ότι θα εξελιχτούν σε πλήρη κύηση. Όσο πλησιάζει η ηλικία της εμμηνόπαυσης, τόσο τα παραγόμενα ωάρια παρουσιάζουν αυξημένο ποσοστό ανωμαλιών, αν και το ποσοστό αυτό διαφέρει πολύ από γυναίκα σε γυναίκα.

Το νέο τεστ μπορεί να διαγνώσει πόσα (ίσως και όλα) ωάρια που έχουν ληφθεί από τη γυναίκα μετά την ορμονοθεραπεία, είναι ακατάλληλα για εμφύτευση στην μήτρα, οπότε η γυναίκα θα πρέπει να καταφύγει στη δωρεά ξένων υγιών ωαρίων. Από την άλλη, το τεστ μπορεί να δείξει έγκαιρα ότι μια γυναίκα παράγει μόνη της μεγάλο ποσοστό υγιών ωαρίων, οπότε έχει αυξημένες πιθανότητες να μείνει έγκυος με δικό της ωάριο.

Η ίδια τεχνική μπορεί να εντοπίσει τα ανώμαλα ωάρια και έτσι να μειώσει την πιθανότητα για «Ντάουν». Όμως οι ερευνητές βρήκαν ανησυχητικές -αν και προς το παρόν ανεπιβεβαίωτες- ενδείξεις ότι η ίδια η διαδικασία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορεί να οδηγεί στη γέννηση περισσότερων μωρών με το συγκεκριμένο σύνδρομο. Μετά την εντατική ορμονοθεραπεία, τα γονιμοποιημένα ωάρια φέρουν διακριτές χρωμοσωματικές ανωμαλίες, αρκετά διαφορετικές από αυτές που έχουν τα ωάρια, τα οποία έχουν ληφθεί φυσιολογικά, χωρίς δηλαδή να προηγηθεί η χορήγηση ορμονών.

Η ορμονική διέγερση των ωοθηκών σε μερικές γυναίκες φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο γενετικών ανωμαλιών. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι οι έξτρα ορμόνες διασπούν την «κόλλα» που συγκρατεί τα 23 χρωμοσώματα μαζί κατά την κρίσιμη φάση της κυτταρικής μείωσης, με συνέπεια οι αριθμοί των χρωμοσωμάτων να ανακατεύονται στα ωοκύτταρα πριν τη γονιμοποίησή τους.

Οι Κίνδυνοι της Εξωσωματικής Γονιμοποίησης, που κανείς δε θα σας τους πει!

Τα τελευταία δέκα χρόνια, πάνω από το 6% των παιδιών που γεννιούνται στην Ευρώπη προέρχονται από την εφαρμογή κάποιας μεθόδου υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF, in vitro Fertilization) αποτελεί την πιο συνηθισμένη μέθοδο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Εφαρμόσθηκε για πρώτη φορά με επιτυχία στον άνθρωπο το 1978. Η εξωσωματική γονιμοποίηση, όπως υποδηλώνει και το ίδιο το επίθετο, είναι η γονιμοποίηση έξω από το σώμα. Αντί δηλαδή το σπερματοζωάριο να γονιμοποιεί ένα ωάριο στο φυσικό του περιβάλλον, που είναι η σάλπιγγα της γυναίκας, η γονιμοποίηση γίνεται στο εργαστήριο. Ουσιαστικά παρακάμπτεται η συγκεκριμένη λειτουργία του οργανισμού, όταν, για διαφόρους λόγους, αυτή δεν μπορεί να γίνει στο σώμα.

Η εξωσωματική γονιμοποίηση ξεκινάει με τον προκαταρκτικό έλεγχο του ζευγαριού, που περιλαμβάνει για τη γυναίκα ορμονικό έλεγχο, υπέρηχο μήτρας και ωοθηκών, δοκιμασία εικονικής εμβρυομεταφοράς και σε παθολογικές καταστάσεις υστεροσκόπηση, ενώ για τους άνδρες απαιτείται σπερμοδιάγραμμα. Σε δεύτερο στάδιο ακολουθεί η διέγερση των ωοθηκών προς παραγωγή πολλών ώριμων ωαρίων. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται ειδική ορμονική θεραπεία. Με υπερηχογραφική και αιματολογική εξέταση παρακολουθείται η διέγερση των ωοθηκών και προσδιορίζονται τα επίπεδα των ορμονών αντίστοιχα. Το τέταρτο στάδιο κατέχει η ωοληψία και η εκτίμηση των ωαρίων. Εν συνεχεία πραγματοποιείται η γονιμοποίηση. Το 60-70% των ωαρίων γονιμοποιούνται επιτυχώς. Ακολουθεί εμβρυομεταφορά (τοποθέτηση των εμβρύων που προκύπτουν από την εξωσωματική γονιμοποίηση στην ενδομητρική κοιλότητα). Δύο εβδομάδες αργότερα με εξέταση αίματος προσδιορίζονται τα επίπεδα της β-χοριακής γοναδοτροπίνης για τη διαπίστωση της επιτυχίας της θεραπείας.

Τι κινδύνους εγκυμονεί η μέθοδος για τη γυναίκα και τα παιδιά; Γνωρίζουμε πιθανές επιπλοκές;

Σύνδρομο Υπερδιέγερσης των Ωοθηκών: Το Σύνδρομο Υπερδιέγερσης των Ωοθηκών (ΣΥΩ) μπορεί να προκληθεί, γιατί όπως υποδηλώνει και το όνομά του, τα φάρμακα που χορηγούνται κατά τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, διεγείρουν τις ωοθήκες, ώστε να στρατολογήσουν και να ωριμάσουν πολλά ωοθυλάκια, με στόχο να ληφθούν πολλά ώριμα ωάρια. Το ΣΥΩ εκδηλώνεται στο 5% του συνόλου των γυναικών που εντάσσονται σε προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων διακρίνεται σε ελαφράς, μέτριας και σοβαρής μορφής. Η σοβαρή μορφή του συνδρόμου έχει παρατηρηθεί περισσότερο σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες. Τα συμπτώματα είναι διόγκωση και πόνος στην κοιλιά, πόνος στο στομάχι, τάση για έμετο, αύξηση του σωματικού βάρους και ελαττωμένη αποβολή ούρων. Σπάνια σε σοβαρότερες μορφές μπορεί να υπάρξει δυσχέρεια στην αναπνοή, λιποθυμική τάση και διαταραχές των αιματολογικών και βιοχημικών παραμέτρων. Τότε απαιτείται νοσηλεία στο νοσοκομείο για παρακολούθηση και θεραπεία.

Καρκίνος: τα φάρμακα που χορηγούνται στην IVF επιτυγχάνουν την ανάπτυξη πολλών ωοθυλακίων, άρα την ανάπτυξη και ωρίμανση πολλών ωαρίων. Τα ωοθυλάκια που αναπτύσσονται εκκρίνουν ικανές ποσότητες οιστρογόνων, περισσότερες απ’ όσες εκκρίνονται στο φυσιολογικό κύκλο. Θεωρητικά τα αυξημένα αυτά οιστρογόνα θα μπορούσαν να συσχετιστούν με εμφάνιση ή επιτάχυνση της αύξησης οιστρογονοεξαρτόμενων όγκων, όπως είναι ο καρκίνος του μαστού. Λίγες μελέτες μέχρι τώρα έχουν προσπαθήσει να διερευνήσουν τη συσχέτιση του καρκίνου του μαστού με τα φάρμακα υπογονιμότητας που προκαλούν υπεροιστρογοναιμία στη γυναίκα. Η ανάλυση των μελετών ασθενών-μαρτύρων, που περιλάμβαναν μεγάλο αριθμό γυναικών με καρκίνο μαστού και υγιών γυναικών, έδειξε συσχέτιση μεταξύ φαρμάκων υπογονιμότητας και κίνδυνο για καρκίνο μαστού στις γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου μαστού. Επίσης, παρατηρήθηκε αυξημένος κίνδυνος στις γυναίκες με μακροχρόνια χρήση γοναδοτροπινών (περισσότεροι από 6 κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης). Για το λόγο όμως ότι υπάρχουν πολλές αξιόλογες αντικρουόμενες έρευνες, κρίνεται απαραίτητη η περαιτέρω μελέτη των γυναικών που ανήκουν στις ανωτέρω κατηγορίες, για να αποδειχτεί ότι αυξάνονται οι πιθανότητές τους να νοσήσουν.

Εξωμήτριος κύηση: Εξωμήτριος κύηση είναι η εγκατάσταση του εμβρύου σε θέση εκτός της κοιλότητας της μήτρας (συνήθως στη σάλπιγγα). Μπορεί να συμβεί μετά από αυτόματη σύλληψη σε ποσοστό 1-1,5%. Το ποσοστό στα προγράμματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι μεγαλύτερο και η κατάσταση αντιμετωπίζεται με λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση.

Πολύδυμη κύηση: Οι μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και τα προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης συνοδεύονται από αυξημένα ποσοστά πολυδύμων κυήσεων. Συνήθως, οι δίδυμες κυήσεις δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα. Τα προβλήματα είναι πιο συχνά και σοβαρά στις πολύδυμες κυήσεις και αφορούν την υγεία της μητέρας και την πιθανότητα πρώιμων και πρόωρων τοκετών. Τα χειρότερα, αν και σπάνια, επακόλουθα του πρώιμου τοκετού είναι οι εγκεφαλικές αιμορραγίες που συνδέονται με εγκεφαλική παράλυση.

Εγκεφαλική παράλυση: Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα ποσοστά της εγκεφαλικής παράλυσης είναι υψηλότερα (περίπου διπλάσια σύμφωνα με έρευνα του Παν/μίου του Aarhus στη Δανία) μεταξύ των παιδιών που προήλθαν από εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) σε σύγκριση με εκείνα που προέρχονται από φυσική σύλληψη.

Μεταβολές γονιδιώματος: Τo DNA των εμβρύων που συλλαμβάνονται με εξωσωματική γονιμοποίηση διαφέρει από εκείνο των υπόλοιπων παιδιών (Έρευνα Σαπιέντσα). Οι επιστήμονες εντόπισαν διαφορές στο 10% των γονιδίων που μελέτησαν. Το γεγονός αυτό, υπογραμμίζουν, δίνει μία λογική εξήγηση γιατί τα μωρά από εξωσωματική τείνουν να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο γέννησης με πολύ μικρό βάρος, προβλήματα υγείας και σπάνιες μεταβολικές διαταραχές. Οι μεταβολές στα γονίδια προκαλούνται από τον μηχανισμό που τα ενεργοποιεί και τα απενεργοποιεί (επιγενετική). Άλλοι επιφανείς γενετιστές προειδοποιούν ότι τα μωρά που προέρχονται από εξωσωματική γονιμοποίηση κινδυνεύουν να εμφανίσουν σοβαρές παθήσεις (διαβήτη, υπέρταση, καρκίνο) κατά την ενήλικη ζωή τους και τονίζουν ότι μέχρι την ηλικία των 50 ετών τα άτομα αυτά θα πρέπει να ελέγχονται προληπτικά, ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και η έλλειψη κανονιστικού σχεδίου από τις αρχές της εφαρμογής της είναι οι κύριες αιτίες που δεν ελαχιστοποιήθηκαν οι κίνδυνοι για τα «παιδιά του σωλήνα» και τις μητέρες τους. Πρόσφατη σχετική έρευνα δείχνει ότι αυξήθηκε το ποσοστό των πολύδυμων κυήσεων, όταν το φυσιολογικό ποσοστό διδύμων είναι 1/127 κυήσεις. Καταγράφηκε διπλασιασμός των αποβολών, τριπλασιασμός των όψιμων εμβρυικών θανάτων, πενταπλασιασμός της εξωμήτριας κύησης, υπερδιπλασιασμός της πιθανότητας γέννησης λιποβαρούς βρέφους (<2.500gr),>
Συνειδητοποιούμε όλοι, λοιπόν, την αναγκαιότητα ελέγχου εφαρμογής της νέας γνώσης, μέσα από εξαντλητικές ερευνητικές προσεγγίσεις, προς ελαχιστοποίηση των κινδύνων, διαμόρφωση κανονιστικού πλαισίου για το επερχόμενο όφελος της εφαρμογής της νέας γνώσης και ικανοποίηση των τριών βασικών αρχών της δημόσιας φροντίδας, των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης.


Χάδλα – Σκαρλάτου Παναγιώτα
Βιολόγος, Γενετική και Μοριακή Βιολογία
MSc Systemic Biology

πηγή