Πρωθιερέας π. Παύλος Βελικάνοφ, στα ΙΕ' Παύλεια του 2009
Αγάπη, οικογένεια, παιδιά ... Τι θα μπορούσε να είναι πιο πολύτιμο στη ζωή; Αλλά αυτός ο θησαυρός για κάποιο λόγο γίνεται εξαιρετικά εύθραυστος: σήμερα, κάθε δεύτερος γάμος καταλήγει σε τραγωδία. Αντί θραύσματα του παραδείσου στη γη, όλο και περισσότερο εμφανίζονται τοπικά τμήματα της κολάσεως του Ντάντε.
Η ιδιαιτερότητα της σύγχρονης εποχής είναι ότι αυτή η διαδικασία τίθεται σε λειτουργία. Η λογική του κόσμου ως ενός σουπερμάρκετ απαιτεί σκόρπισμα επιθυμιών: «... ο άνθρωπος του σούπερ μάρκετ δεν μπορεί να είναι άτομο ενιαίας βούλησης, μιας επιθυμίας... Οι άνθρωποι δεν άρχισαν να θέλουν λιγότερο ... αλλά στις επιθυμίες τους φάνηκε κάτι κραυγαλέο και τσιριχτό».[1] Με αυτά τα λόγια ο Michel Uelbek κάνει τη διάγνωση της σύγχρονης εποχής: η ιδεολογία του σούπερ μάρκετ ή, με άλλες λέξεις, η καταναλωτική κοινωνία έγινε παγκόσμια φυλακή χωρίς τοίχους,και εμείς δεν έχουμε παρατηρήσει, πώς βρεθήκαμε εκεί.
Στην έκθεσή μου, θα ήθελα να πραγματευτώ το θέμα: τί είναι για τη σύγχρονη στιγμή της παγκόσμιας κατάρρευσης των αξιών και νοημάτων, εκείνο το μοντέλο της οικογένειας, το οποίο, χάρη στον Απόστολο Παύλο, έχει γίνει ο κανόνας και το ιδανικό για τους χριστιανούς όλων των μετέπειτων αιώνων. Είναι καταδικασμένη σε αφανισμό η χριστιανική οικογένεια ή μήπως, μέσα σ'αυτή, όπως και στην Εκκλησία, κρύβεται το αντίδοτο της σημερινής βασιλείας της διαφθοράς και χυδαιότητας;
Για να απαντηθεί το ερώτημα είναι απαραίτητο να προσεγγίσουμε τη θεολογία της οικογένειας του Αποστόλου Παύλου, μέσα από αυτή την κρίσιμη κατάσταση που δημιουργήθηκε σήμερα για τον παραδοσιακό, για την χριστιανική Ευρώπη, θεσμό της οικογένειας.
Αν πούμε ότι η οικογένεια, αυτή καθ'εαυτή, ακριβώς σήμερα σκόπιμα γκρεμίζεται,διαλύεται από μέσα, αυτό θα αποτελεί αμαρτία κατά της αλήθειας.Το μεταμοντέρνο δεν έπαιξε εδώ αποφασιστικό ρόλο. Απροσμέτρητα περισσότερη ζημιά στην παραδοσιακή οικογένεια, ως κοινωνικό θεσμό, προκάλεσε η εποχή της εκβιομηχάνισης, όταν, σταδιακά,εκτοπίζονταν τα οικονομικά και ηθικά θεμέλια της οικογενειακής κατοικίας: βρίσκοντας την ευκαιρία να εργαστεί στην ίδια γραμμή με τον άντρα,η γυναίκα απόκτησε πρωτοφανή δυνατότητα ελευθερίας, μεταξύ άλλων, και από τους οικογενειακούς δεσμούς.Ο διαχωρισμός του «σπιτιού» και της «εργασίας», με την πάροδο του χρόνου οδήγησε στην αντικατάσταση του «οικογενειοκεντρισμού» από τον «εγωκεντρισμό». Η οικογένεια έχει γίνει αντιληπτή ως ένα ακόμα εργαλείο για την άνετη κάλυψη των αναγκών. Η ευρεία διάδοση της οικογένειας πυρηνικού τύπου, όταν οι γονείς ζουν με τα παιδιά τους, αλλά χωρίς την παλιά γενιά των συγγενών τους, και ως συνέπεια, η εξαφάνιση των μεγάλων οικογενειών οδήγησε στην απονέκρωση της «τέχνης» του οικογενειακού κοινοβίου και στη σταθερή, ακατανίκητη, ακόμη και σε καθημερινό επίπεδο,αποξένωση μεταξύ των γενεών. Εάν προσθέσουμε εδώ την κατάρρευση των ηθικών αξιών, των παραδοσιακών για την προβιομηχανική ανθρωπότητα, θα γίνει προφανές ότι όλο αυτό έχει ήδη συμβεί πολύ πριν από την εποχή του ποστμοντέρν.
Ας ορίσουμε μερικά από τα σημαντικότερα γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν την οικογένεια στην εποχή του μεταμοντέρνου: η διασεξουαλικότητα,ο δυναμισμός των σχέσεων, η στειρότητα, και οι λεγόμενες «οικογενειακές ενώσεις».
Η απεριόριστη επέκταση της σεξουαλικότητας οδήγησε στην διασεξουαλικότητα: ξεπερνώντας τα προηγούμενα όριά του,το φύλο διαλύθηκε και σχεδόν έχει εξαφανιστεί. «Οι διαφυλικοί - γράφει ο Jean Baudrillard -είναι καινούριοι Φρανκενστάιν, που δια μέσου του αερόμπικ, των καλλυντικών, της χημείας και της ιατρικής έχουν δημιουργήσει ένα νέο τεχνητό σώμα-πρόθεση, που δεν έχει φανερά γενετικά χαρακτηριστικά».[2] Σήμερα βρισκόμαστε απέναντι στο γεγονός της εμφάνισης της «χωρίς φύλο», «άδειας», είτε ακόμη και «πολυφυλικής» κοινωνίας: πώς είναι δυνατό να ονομάσουμε «γυναίκα», μια φεμινιστικά προσανατολισμένη αντρογυναίκα, self-made business-woman, που φυσιολογικά δεν προορίζεται για την τεκνογονία;
Οι διαφυλικοί δεν είναι έκτροπο, είναι μια νόρμα για την κοινωνία στην οποία τα όρια του φύλου σφάλησαν, εξουδετερώνοντας το ένα το άλλο και γέννησαν πολύχρωμο ουράνιο τόξο, το οποίο έχει γίνει ένα σύμβολο της «αγάπης χωρίς σύνορα».
Το επόμενο χαρακτηριστικό - είναι η ευρεία διαδοση των «δυναμικών γάμων». Ηδη στα ΄70 του εικοστού αιώνα η προοπτική αυτή ήταν προφανής για τον Toffler, ο οποίος έγραφε για τη «μανιασμένη επιδίωξη της αγάπης»[3] της καταναλωτικής κοινωνίας και την προφανή αποτυχία του παραδοσιακού γάμου να εκτελέσει αυτό το καθήκον. Σήμερα, η έννοια του «πολιτικού γάμου», δηλαδή η συγκατοίκηση, ήδη εντάχθηκε σταθερά στο λεξιλόγιό μας, και τον ακολουθεί ο «δυναμικός» γάμος όταν από την πρώτη στιγμή οι σχέσεις δεν θεωρούνται διαρκείς.
«Όταν οι δρόμοι των συζύγων θα απομακρυνθούν (αν υπάρχει πάρα πολλές διαφορές μεταξύ τους), το ζευγάρι μπορεί να πει «φτάνει»,χωρίς να αισθάνεται καμία αναταραχή ή σύγχυση, ή ακόμη και τον πόνο που συνοδεύει το διαζύγιο σήμερα. Και όταν θα παρουσιαστεί η δυνατότητα, θα παντρευτούν ξανά και ξανά».[4] Η κινητικότητα και το βραχυπρόθεσμο των σχέσεων είναι η ουσία των «δυναμικών γάμων».
Αν στην παραδοσιακή οικογένεια, τα παιδιά εκλαμβάνονταν ως ένα από τα κύρια εμπόδια για τη διακοπή της σχέσης, οι «δυναμικές οικογένειες» με ευκολία διαβαίνουν και αυτό το όριο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, από το 1970 έως το 1996, ο αριθμός των παιδιών που γεννήθηκαν εκτός γάμου έχει αυξηθεί από 10,7% σε 30%, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο - από 8% σε 34%, δηλαδή περισσότερο από 4 φορές.[5] Και αυτό είναι μόνο για ένα τέταρτο του αιώνα! Στην ίδια κατηγορία των «δυναμικών γάμων» ανήκουν οι «δοκιμαστικοί» και οι γάμοι χωριστής διαμονής, που γίνονται όλο και πιο συχνοί σε σχέση με την περιοδική μετανάστευση των εργαζομένων από τις φτωχές χώρες και περιοχές.
Στη μεταμοντέρνα κοινωνία υπάρχει η λατρεία της στειρότητας,που παρουσιάζεται όχι μόνο στο «ευρωπαϊκό πρότυπο» και στην παθολογική καθαρότητα, αλλά και με την ατεκνία, την ακαρπία των συζυγικών σχέσεων, ως αρχή της ζωής. Κάθε χρόνο το ρεύμα Childfree γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλές. Για παράδειγμα αναφέρω ένα απόσπασμα από τη ρωσική κοινότητα του Διαδικτύου αφιερόμενη στο Childfree, στο «Живой журнал», όπου πολύ ενεργά συζητιέται το ακόλουθο θέμα: «Ακριβώς όπως υπάρχουν εστιατόρια για τους μη καπνιστές, πρέπει να υπάρχουν και τα εστιατόρια για τους άτεκνους. Στη σύγχρονη πολιτισμένη χώρα και σε έναν ομαλό τρόπο ζωής, οι μόνοι παραβάτες της δημόσιας τάξης,νομιμοποιημένοι από τη δημόσια ηθική, είναι τα παιδιά.Αυτά προκαλούν απολύτως λογικό αίσθημα αντιπάθειας, ως δυνητική απειλή για την ησυχία σας, αντικείμενο από το οποίο δεν σας προστατεύει η κοινωνία ... Γεννούν παιδιά μόνο από καθαρό εγωισμό: για να έχουν κάποιον να τους φέρει ένα ποτήρι νερό στα γερατιά, για να τους διασκεδάζει κάποιος, να δώσει, με την παρουσία του, εντύπωση πληρότητας της ζωής, για να κρατήσουν τον άντρα, για να βλέπουν τη «συνέχειά» τους... Και τον πραγματικό εγωισμό δείχνουν ακριβώς «φιλότεκνοι», οι οποίοι είναι έτοιμοι να γεννούν παιδιά σε κάθε περίπτωση, απλώς και μόνο επειδή «θέλουν ένα έχουν μικρό!» Εδώ σημειώνεται ένα άλλο ειλικρινές απόσπασμα από το ημερολόγιο μιας Μοσχοβίτισσας, της Κατερίνας (28 ετών): «Αγαπώ τον εαυτό μου πάρα πολύ. Ας ακούγεται ανόητο και εγωιστικό, αλλά δεν θέλω καθόλου να χαλάσω την εμφάνιση μου με εγκυμοσύνη και τοκετό, να υποφέρω δυσκολίες,ταλαιπωρίες, πόνο,να ρισκάρω τη ζωή μου,να φύγω από τις συνήθεις δραστηριότητες για μακρά περίοδο, να επιβαρύνω τον εαυτό μου με ένα μικρό, ανήμπορο, και, στην ουσία,περιττό για μένα πλάσμα.Είμαι τελείως αυτάρεσκη εγωίστρια, και αυτό με ευχαριστεί ».[6]
Η βιομηχανική εποχή με την κατανομή των γονικών και αγωγικών ευθυνών ετοίμασε ένα άλλο χαρακτηριστικό, για τη μεταμοντέρνα εποχή, φαινόμενο: οι «οικογενειακές ενώσεις», που μπορούν να είναι είτε ετεροφυλόφιλοι είτε ομοφυλόφιλοι. Η «μητρότητα»,αυτή καθ'εαυτή, γίνεται ένα είδος «εικόνας» ή, μάλλον, «αντίγραφο χωρίς πρωτότυπο», παρουσίαση κάποιου πράγματος που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα.
Η οικογένεια, από σταθερή κοινωνική μονάδα μετατρέπεται στο ίδιο «ψευδοαντίγραφο», που εκδηλώνεται ιδιαίτερα και έντονα σε ομοφυλοφιλικές οικογένειες που ανατρέφουν παιδί. Αν υπολογίσουμε το ρυθμό της τεχνολογικής ανάπτυξης της τεχνητής γονιμοποίησης και εγκυμόνησης του εμβρύου, και, ενδεχομένως, της κλωνοποίησης, είναι σαφές ότι στο εγγύς μέλλον αναμένεται η λύση του προβλήματος της αναπαραγωγής και στις ομοφυλόφιλες οικογένειες. Έτσι, από την οικογένεια, κάποτε το πιο σταθερό στοιχείο της κοινωνίας, σήμερα μένει μια βαθιά διαστρεβλωμένη εικόνα, απέραντα διαβρωμένη, λόγω της αρχικής έλλειψης οποιωνδήποτε ορίων.
Αυτά είναι τα θλιβερά συμφραζόμενα εντός των οποίων βρίσκονται σήμερα και οι οικογένειες οι οποίες διατηρούν τον παραδοσιακό, για την ορθοδοξία, τρόπο ζωής. Ο κόσμος του μεταμοντέρνου χειροτέρεψε τις γραμμές των ορίων μεταξύ της χριστιανικής οικογένειας και της μεταγραφής της στη μεταμοντέρνα συνείδηση. Εκεί που οι χριστιανοί έχουν νεανικούς γάμους και πολύτεκνες οικογένειες, στην κοινωνία της κατανάλωσης, κάθε χρόνο,μεταφέρεται περαιτέρω, στα 40, το όριο απόφασης να γεννήσουν το μόνο παιδί. Εκεί που κάθε παλλακεία (συγκατοίκηση εκτός γάμου) είναι θανάσιμο αμάρτημα, εδώ, αυτό είναι όχι μόνο επιτρεπτό αλλά, συχνά, ενθαρρύνεται η «αλλαγή των παρτεναίρ» από συζύγους, και ανάλογες συγκρίσεις μπορούμε να συνεχίζουμε για πολύ.
Ωστόσο, τέτοιοι ερευνητές, όπως για παράδειγμα, ο Jean Baudrillard, τείνουν να δώσουν στο μεταμοντέρνο όχι καταστρεπτικό ρόλο, αλλά μάλλον το ρόλο του δυναμικού δημιουργού μιας νέας «κοινωνίας της οικογένειας». Ενώ πρόκειται για μια νέα «οικογενειακή» πραγματικότητα, μακρινή από τις παραδοσιακές ιδέες για την οικογένεια. Αυτή η υπόθεση του πατέρα της φιλοσοφίας του μεταμοντέρνου μας βάζει σε σκέψεις.
Ένας από τους πιο αξιόλογους και αμφιλεγόμενους ρώσους στοχαστές του εικοστού αιώνα , ο Βασίλι Ρόζανοφ, κάποτε παρατήρησε ότι «η σχέση του φύλου με το Θεό είναι περισσότερη από τη σχέση του νου και της συνείδησης με το Θεό».[7] Ίσως ο Rozanov, ακόμη δεν μπορούσε να φαντσαστεί πόσο επακριβώς προσδιόρισε την αιτία της τόσο κατηγορηματικής στάσης της Εκκλησίας στα ζητήματα της οικογένειας και του φύλου.
Για τη χριστιανική αποκάλυψη ο γάμος δεν είναι μια «σύμβαση για την αμοιβαία διαβίβαση στη χρήση των αντίστοιχων τμημάτων του σώματος»[8], όπως έγραφε ο Καντ, αλλά η εκτέλεση της εντολής του Θεού, που δόθηκε στον παράδεισο. Για τον Αδάμ «Οὐ καλὸν εἶναι τὸν ἄνθρωπον μόνον·» στον παράδεισο, χωρίς την Εύα, δεν έβρισκε την πληρότητα της ζωής. Στο στόμα του Θεού «ο άνθρωπος» είναι άνδρας και γυναίκα στο σύνολό τους «· ᾗ ἡμέρᾳ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν Αδαμ, κατ' εἰκόνα θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν· (2.) ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτοὺς καὶ εὐλόγησεν αὐτούς. καὶ ἐπωνόμασεν τὸ ὄνομα αὐτῶν Αδαμ, ᾗ ἡμέρᾳ ἐποίησεν αὐτούς». (Γεν . V ,1-2).Ακριβώς μέσα απ' αυτό το σύνολο, γίνεται η εικόνα του ομοουσίου Θεού -Τριάδας.
Ιδιαίτερα αυτό το μήνυμα διαβιβάζεται στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου, για τον οποίον η χριστιανική οικογένεια είναι μια ιδανική εκκλησία, το τμήμα του σώματος του Χριστού. Ακριβώς σ'αυτό, ο απόστολος δικαιολογεί αυτές τις αυστηρές απαιτήσεις στο γάμο. Για τον Απόστολο Παύλο η σαρκική αμαρτία δεν είναι ένα ιδιωτικό πρόβλημα ενός συγκεκριμένου προσώπου, αλλά η βεβήλωση και η καταστροφή της ίδιας της Εκκλησίας επειδή το σώμα του είναι ναός του Αγίου Πνεύματος (1 Κορίνθιους 6, 9, 15, 19).Ακριβώς στον Αποστόλο Παύλο, με συνέπεια συναντάμε την έκκληση στις χριστιανικές οικογένειες ως «οικιακές εκκλησίες»: και «την κατ' οίκον αυτών εκκλησίαν»(προς Ρωμαίους. 16, 5, 1 Κορινθίους 16, 19, Κολ.4, 15,Φιλ.2).Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος δήλωσε ρητά ότι «μυστήριόν ἐστιν ὁ γάμος, καὶ εἰκών ἐστι τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ,»[9] και η οικογένεια είναι μικρή εκκλησία: «ἡ οἰκία γὰρ Ἐκκλησία ἐστὶ μικρά»[10]..
Ακριβώς εδώ, στη θεολογία του Αποστόλου Παύλου επιβεβαιώνονται τα κύρια χαρακτηριστικά του χριστιανικού γάμου: μονογαμία,συζυγική πίστη, αδιαρρηκτότητα και ιεραρχία. Για κάθε έναν από τους συζύγους προτίθεται η δυνατότητα να γνωρίσουν τον Γολγοθά σου και την Ανάστασή σου: ο χριστιανικός γάμος γίνεται ένα εργαλείο για την σωτηρία της ψυχής, όπως και οι άλλες μορφές της χριστιανικής ασκήσεως.
«Σε παίρνω φτωχός είσαι ή πλούσιος, υγιής ή άρρωστος, είσαι καλός ή κακός», - έτσι λέγεται στην αρχαία δυτική ακολουθία του γάμου. Εδώ αποκαλύπτει το μυστήριο της πίστης στον Άλλο,ο γάμος ως αποκάλυψη του Θεού στον Άλλο. «Η ευλογημένη δυσκολία της οικογένειας - έγραφε ο μεγάλος ρώσος επιστήμονας και φιλόλογος Σεργκέι Αβέρεντσεφ - βρίσκεται σ'αυτό ακριβώς το σημείο, στο ότι ο καθένας από εμάς έρχεται τόσο κοντά στο πιο σημαντικό πρόσωπο της ζωής μας - στον Άλλον ... Η ιδιότητα του Άλλου να είναι ακριβώς Άλλος, τονίζει ισχυρά δύο απαγορεύσεις: την βιβλική απαγόρευση της ομοφυλίας και την απαγόρευση της αιμομιξίας ... ... Ο Chesterton επισήμανε ότι: για τα ανδρικά πρότυπα κάθε γυναίκα είναι τρελή, για τα γυναικεία πρότυπα κάθε άντρας είναι τέρας, ο άντρας και η γυναίκα ψυχολογικά είναι ασυμβίβαστοι, δόξα τω Θεώ ... Ο άνδρας πρέπει να συνδεθεί με την γυναίκα και να λάβει την γυναικεία αντίληψή της για τα πράγματα, την γυναικεία ψυχή της - μέχρι το βάθος της δικής του αντρικής ψυχής, και η γυναίκα έχει το ίδιο καθήκον σε σχέση με τον άνδρα». [11]
Εδώ, ο Άλλος είναι το ίδιο όπως και ο Πλησίον του Ευαγγελίου, παίζει το ρόλο του δείκτη της πραγματικής, και όχι υποθετικής, κατάστασης της ανθρώπινης καρδιάς, αλλά και ταυτόχρονα λειτουργεί ως «εργαλείο»,με το οποίο αυτή η καρδιά καλλιεργείται και διορθώνεται.
«Κοίταξε τί προσφέρει στους ανθρώπους η ένωση της αγάπης, ο σοφός γάμος», - αναφωνεί ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.
Δεμένοι από γάμο,είμαστε ο ένας για τον άλλο και χέρια και ακοή και πόδια.
Ο γάμος και τον αδύναμο κάνει δύο φορές πιο ισχυρό ...
Κοινές(για τους συζύγους)μέριμνες τους διευκολύνουν στις θλίψεις
Και οι κοινές χαρές για τους δύο γίνονται πιο γλυκές ...
Ενωμένοι στα σώματα, είναι ομόφωνοι και στην ευσέβεια.
Εγείρεται ζήλος μεταξύ τους με όμοια αγάπη.
Επειδή ο γάμος δεν είναι μακριά από τον Θεό,
Αλλά, αντιθέτως, περισσότερο Τον πλησιάζει, διότι τους προκαλεί περισσότερο να Τον αγαπήσουν...
Έτσι είναι ο γάμος, και η ζωή χωρίς αγάπη είναι ελαττωματική.
Σκληρή, άσχημη, άστεγη ...
Ο γάμος είναι το κλειδί που ανοίγει το δρόμο για την καθαρότητα και την αγάπη »[12].
Όμως, εάν ο γάμος είναι ιερός, τότε είναι και ακατάλυτος, όπως και στο ζωντανό άνθρωπο είναι ακατάλυτη η ένωση του σώματος και της ψυχής. Ακριβώς η ιερότητα του, καθοριζομένου από τον Θεό, γάμου και των συζυγικών σχέσεων ήταν το κύριο επιχείρημα, με το οποίο η Εκκλησία αντιστεκόταν στις προσπάθειες να εγκριθεί η αφυλικότητα ως ιδανικό από την πλευρά των γνωστικιστικών αιρέσεων και των ακραίων ασκητών.
Ο Αποστολικός κανόνας 51 έχει ως εξής: «Αν κάποιος ... αποφεύγει το γάμο ... όχι για κατόρθομα εγκρατείας, αλλά λόγω απέχθειας, ξεχνώντας ...ότι ο Θεός, δημιουργώντας τον άνθρωπο ποίησε τον άντρα και τη γυναίκα και έτσι, κακολογώντας, συκοφαντεί το δημιούργημα, είτε να διορθωθεί είτε να καθαιρεθεί από το ιερατικό αξίωμα και να απορριφθεί από την Εκκλησία».
Αυτόν τον κανόνα αναπτύσσουν ο 1ος, ο 9 ος και 11 ος κανόνας της Συνόδου της Γάγγρας.[13] Το κατόρθωμα της παρθενίας, που αναλαμβάνουν οι μοναχοί, γίνεται κατανοητό, όχι σαν κατάργηση του φύλου, αλλά, ως ο καθαρισμός του από το δευτερεύον, το παράγωγο, το σαρκικό, και, έτσι, η αποκάλυψη, στο σύνολό της, της πρωτογενούς απήχησης του φύλου, απαλλαγμένης από τη επιβολή της ασέλγειας της έκπτωτης ανθρώπινης φύσης.
Ο διαφυλικός άνθρωπος, που έγινε άφυλος,δηλαδή αδιάφορος, που έχει χάσει τον προορισμό του,γίνεται θρησκευτικά στείρος και κενός. Ο άφυλος έγινε όχι μόνο στείρος, αλλά και άχρηστος.Σαν να έχει σπάσει εκείνη τη χορδή με την οποία μπορούσε να παίξει τη μοναδική του άρια στην συμφωνία του σύμπαντος.
Αντίθετα, η ένταξη των δύο φύλων στο γάμο και η γέννηση από τους δύο Άλλους του Τρίτου,θεωρούνταν από τους Αγίους Πατέρες η πραγμάτωση της εικόνας της Αγίας Τριάδος, που ζει στον άνθρωπο εξ αρχής, πραγμάτωση στον τύπο της οικιακής, «μικρής» Εκκλησίας.
Ο Κλήμης της Αλεξάνδρειας, συλλογιζόμενος πάνω στην τριαδικότητα της οικογένειας, λέει ότι «Εἴη δ' ἂν καὶ ἡ ὁμόνοια τῶν πολλῶν ἀπὸ τῶν τριῶν ἀριθμουμένη μεθ' ὧν ὁ κύριος, ἡ μία ἐκκλησία, ὁ εἷς ἄνθρωπος, τὸ γένος τὸ ἕν». «Συμφωνία των πολλών,τιμώμενη μέσω του τριαδικού αριθμού, μεταξύ των οποίων είναι ο Κύριος, σημαίνει...την ενιαία εκκλησία ...»[14]. «οἶκον δὲ κυριακὸν «μιᾶς γυναικὸς» συνίστησι συζυγία». «Ο οίκος μιας γυναίκας και ενός άντρα, άραγε δε γίνεται, κατά τη γνώμη του Αποστόλου, ο οίκος του Θεού;»[15] -ρωτάει ο Ιεράρχης.
Έτσι, η εκκλησιαστική ακαμψία, στις ταχέως μεταβαλλόμενες μορφές της οικογενειακής ζωής, σχετίζεται με την υψηλή αξία για την αιωνιότητα της υλικής ύπαρξης και ιδίως, της σφαίρας του φύλου. Προτείνοντας στους ανθρώπους αμετάβλητους,απόλυτους ευαγγελικούς κανόνες, η Εκκλησία υπερασπίζει όχι μια αφηρημένη ουτοπία της «ευτυχίας», αλλά την αληθινή ανθρωπιά. «Ο μονοδιάστατος άνθρωπος» του Η. Marcuse ή «διαφυλικός» βρίσκεται πολύ πέρα από τα όρια της θεοποιημένης ανθρωπότητας.[16]
Επομένως, στην πραγματικότητα, ο αγώνας του σύγχρονου κόσμου κατά της οικογένειας είναι μόνο ένας καλυμμένος πόλεμος κατά της Εκκλησίας, ως Σώματος του Χριστού.
Είμαστε σε θέση να διατηρούμε ακόμα το καντήλι της άρτιας και σωτηριακής οικογενειακής ζωής να σιγοκαίει ή θα παραμένουμε, σαν άμυαλες παρθένες, χωρίς φωτιά και χωρίς λάδι; Είναι μια ερώτηση που απευθύνεται στον καθένα από μάς.
[1] М. Ουίλμπεκ Ο κόσμος ως σούπερ μάρκετ . - Σ. 67 - 68.
[2] Μποντριγιάρ Ζ. « Να ξεχάσουμε τον Φουκό» СПб., 2000. Σ. 29.
[3] Alvin Toffler Future Shock -Σ.277
[4] Επίσης εκεί
[5] Иванова Е. И., Михеева А. Р. Внебрачное материнство в России // Социологические исследования,1999 г., № 6; The Economist, 1999, January 23-29.
[6] http://community.livejournal.com/ru_childfree
[7] Гиппиус З.Н. Задумчивый странник. О Розанове. Гл.10 О любви.
[8] Metaphys Anfangsgrlunde der Rechtslehre, p. 24, Konigsberg, 1497, p. 107: «Die Ehe ist die Verbindung zweier Personen verschiedenen Geschlechts zum lebenswierigen wechselseitigen Besitz ihrer Geschlechts - Eigenschaften».
[9] Ομιλία 12 στην επιστολή προς Κολοσσαείς Mg 62, 387, ср. Ομιλία στις Γενέσεως, 56 Ομιλία για το ποιες γυναίκες πρέπει να πάρουμε
[10] Ομιλία 20,3 στην επιστολή προς Εφεσίους Беседа 20, 3 на Послание к Ефесянам, Mg. 62, 143
[11] Аверинцев С. С. Брак и семья // София - Логос: Киев, 2001. - С. 354.
[12] Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος Ηθική ποίημα
[13] Εἴ τις τὸν γάμον μέμφοιτο καὶ τὴν καθεύδουσαν μετὰ τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς, οὖσαν πιστὴν καὶ εὐλαβῆ, βδελύσσοιτο ἢ μέμφοιτο, ὡς ἂν μὴ δυναμένους εἰς βασιλείαν εἰσελθεῖν, ἀνάθεμα ἔστω.
Εἴ τις παρθενεύοι ἢ ἐγκρατεύοιτο, ὡς βδελυκτῶν ὄντων τῶν γάμων ἀναχωρήσας καὶ μὴ δι' αὐτὸ τὸ καλὸν τῆς παρθενίας ὄνομα, ἀνάθεμα)ἔστω.
Εἴ τις καταφρονοίη τῶν ἐκ πίστεως ἀγάπας ποιούντων καὶ διὰ τιμὴν τοῦ κυρίου συγκαλούντων τοὺς ἀδελφούς, καὶ μὴ θέλοι κοινωνεῖν ταῖς κλήσεσι διὰ τὸ ἐξευτελίζειν τὸ γινόμενον, ἀνάθεμα ἔστω.
[14] Ο Κλήμης της Αλεξάνδρειας, Στρώματα, III, 10.-σελ.357.
[15] Επίσης εκεί , III, 18.- σελ. 387.
[16] Πρωθ. Ιωάννης Μεϊεντόρφ «Γάμος και Ευχαριστία»
