Γιατί να αναζητούμε υποκατάστατα κι όχι αυθεντικά πρότυπα;

Του π. Γεώργιου Δ. Μεταλληνού, Ομοτ. Καθηγητού Παν/μίου Αθηνών

-«Ο αμφίβολος εκκλησιαστικά και ιστορικά Αγ. Βαλεντίνος έχει κατασκευαστεί  για την εμπορευματοποίηση και των ανθρώπινων συναισθημάτων»

-«Δεκάδες οι γιορτές κοσμικού χαρακτήρα  που καθιερώνονται από τους αρχιτέκτονες της Νέας Εποχής (New Age)  και τείνουν να περιθωριοποιήσουν τις χριστιανικές εορτές  και τη δυναμική τους στην κοινωνία μας»

-«Δεν είναι ανάγκη να επιχειρείται η εκχριστιάνιση όλων αυτών των κοσμικών εορτολογικών προτάσεων, ώστε να αναζητούνται τα αντίστοιχα χριστιανικά πρότυπα τους.

Διότι, και αν επισημανθούν χριστιανικά υποκατάστατα -δεν είναι δύσκολο αυτό-,  το περιεχόμενο τους καμία εννοιολογική σύμπτωση δεν μπορεί να έχει  με τα έξωθεν επιβαλλόμενα. Είναι «άλλο και άλλο»!»

Πρώτον: Στα εισαγόμενα από τη Δύση, κατά τη μακρόσυρτη διαδικασία της μετακένωσης, ανήκει και η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, προστάτη των ερωτευμένων κάθε είδους (14 Φεβρουαρίου). Δεν νομίζω πως συνιστά ανεπίτρεπτη υπερβολή η θεώρηση του αμφίβολου ιστορικά και κυρίως εκκλησιαστικά «Αγίου» ως μια άλλη (αρσενική!) εκδοχή της αρχαιοελληνικής Αφροδίτης, με ρίζες στον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα. Πρόκειται για έναν κατασκευασμένο «Άγιο», επιστρατευμένο στην εμπορευματοποίηση και των ανθρώπινων συναισθημάτων, που θυσιάζονται και αυτά στον αδηφάγο Μολώχ της κατανάλωσης και του κέρδους. Υπάρχει, βέβαια, και ακούγεται στην άλλη Ευρώπη η εκδοχή ότι κάτω από τον γλυκερό Άγιο Βαλεντίνο κρύπτεται για πολλούς ο ηθοποιός του Μεσοπολέμου Ροντόλφο Βαλεντίνο (ΐ1926), που λατρεύτηκε και αυτός ως «θεός» του έρωτα και αναδείχθηκε ίνδαλμα των ερωτευμένων.

Δεύτερον: Είναι, βέβαια, γεγονός ότι αναζητήθηκαν ορθόδοξα υποκατάστατα του ξένοφερτου «Αγίου», γεγονός που επέβαλε η ευρεία αποδοχή της γιορτής, με την έντεχνη προβολή της. Η πρόταση υποκατάστατων υποδηλώνει τη θέληση να μην τρωθεί το εθνικό φιλότιμο μας, με την παράδοση του ερωτικού αισθήματος σε έπηλυ(ξένο) αγιολογικό προστάτη. Προστέθηκε, έτσι, ο Άγιος Υάκινθος, μάρτυρας του 2ου αιώνα, ο οποίος μαρτύρησε σε ηλικία 20 ετών και διακρινόταν για την αγνότητα του. Κατά τους υποστηρικτές αυτής της επιλογής, μπορεί να προβληθεί χριστιανικά ένα πρότυπο αγνότητας για τους νέους της Ελλάδας και να παρακαμφθεί η περίπτωση του Αγίου Βαλεντίνου, που κάθε άλλο παρά τη χριστιανική αγνότητα προστατεύει. Στην ορθόδοξη παράδοση, άλλωστε, υμνείται από τους Αγίους Πατέρες και ο «πάγκαλος Ιωσήφ» ως πρότυπο αγνότητας και παρθενίας (Ακολουθία Μ. Δευτέρας), όταν, έφηβος σχεδόν, «καταλιπών τον χιτώνα, έφυγε την αμαρτίαν» (πρβλ. Γεν. 39), και καλύπτει πλήρως αυτό που χριστιανικά εμπεριέχει ο όρος «αγιότητα». Γι' αυτό αναδείχθηκε πανορθόδοξο και παγχριστιανικό υπόδειγμα χριστιανικού ήθους.

Άλλοι, επικεντρώνοντας το θέμα στον συζυγικό έρωτα και στο ιδανικό της οικογένειας, πρότειναν το καινοδιαθηκικό ζεύγος των -συζύγων και μαρτύρων-Αποστόλων Ακύλα και Πρίσκιλλας, συνεργατών του Αποστόλου Παύλου, που η μνήμη τους τιμάται στις 13 Φεβρουαρίου. Την εκκλησιαστική, μάλιστα, τιμή τους καταξιώνει η σχετική Ομιλία του ιερού Χρυσοστόμου (Ε.Π. 51,187-206).

Τρίτον: Το ερώτημα όμως είναι πρακτικό και γι' αυτό ουσιαστικό. Ποια είναι η εύλογη αιτία που αναζητούμε παραδοσιακά υποκατάστατα του Αγίου Βαλεντίνου; Είναι η βούληση για ορθοδοξοποίηση και ελληνοποίηση της ξενόφερτης γιορτής, που επηρεάζει μεγάλο αριθμό βαπτισμένων χριστιανών, ξένων όμως προς την ορθόδοξη παράδοση μας. Και παρόμοιες ενέργειες δεν είναι άγνωστες στην εκκλησιαστική ιστορία μας. Αρκεί να φέρουμε στη μνήμη τον χωρισμό (μέσα 4ου αι.) της εορτής των Χριστουγέννων από την εορτή της Βαπτίσεως του Χριστού, για να τοποθετηθούν τα Χριστούγεννα στα τέλη του Δεκεμβρίου, όταν ο ειδωλολατρικός θεός Μίθρας λατρευόταν ως «ανίκητος Ήλιος». Τη θέση του, χριστιανικά, κατέλαβε ο Ιησούς Χριστός ως ο «ήλιος της δικαιοσύνης», για να μην παρασύρονται οι προερχόμενοι από το εθνικό περιβάλλον χριστιανοί. Αλίμονο όμως αν επεκταθεί αυτή η κίνηση. Διότι στις τελευταίες δεκαετίες είναι δεκάδες οι γιορτές κοσμικού χαρακτήρα που καθιερώνονται από τους αρχιτέκτονες της Νέας Εποχής (New Age) και τείνουν να περιθωριοποιήσουν τις χριστιανικές εορτές και τη δυναμική τους στην κοινωνία μας. Νομίζω ότι δεν είναι ανάγκη να επιχειρείται η εκχριστιάνιση όλων αυτών των κοσμικών εορτολογικών προτάσεων, ώστε να αναζητούνται τα αντίστοιχα χριστιανικά πρότυπα τους. Διότι, και αν επισημανθούν χριστιανικά υποκατάστατα -δεν είναι δύσκολο αυτό-, το περιεχόμενο τους καμία εννοιολογική σύμπτωση δεν μπορεί να έχει με τα έξωθεν επιβαλλόμενα. Είναι «άλλο και άλλο»!

Τέταρτον: Ο ορθόδοξος χριστιανός δεν τιμά απλώς την ερωτική σχέση, έστω και στην πιο εξιδανικευμένη μορφή της, διότι ο ερωτάς του δεν εγκλωβίζεται στη σάρκα. Η ερωτική ορμή αναγνωρίζεται ως θεόσδοτη, με δυναμική όμως που οδηγεί στον γάμο (όχι απλώς στην τεκνοποιία και τη δημιουργία οικογένειας ως «κατ' οίκον εκκλησίας»). Όλα τα συζυγικά ζεύγη των Αγίων μας δεν τιμώνται για τον ερωτά τους, αλλά για τη μεταμόρφωση του έρωτα σε αγάπη μέσα στη θεία χάρη, με την εν Χριστώ υπέρβαση της «εμπαθούς ηδονής», του σαρκικού φρονήματος και τη βαθμιαία είσοδο τους στη ζωή της άσκησης και παρθενίας. Όπως λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος (+390) για την έγγαμη αδελφή του Γοργονία, «το ότι ενώθηκε με τη σάρκα δεν σημαίνει ότι χωρίσθηκε από το Πνεύμα [...], αλλά, αφού υπηρέτησε για λίγο τον κόσμο και τη φύση [...], αφιερώθηκε ολόκληρη στον Θεό»! Αυτή την πορεία γνωρίζει ο χριστιανικός έρωτας.

Αν, λοιπόν, τα υποκατάστατα του Αγίου Βαλεντίνου δεν προσφέρουν το αληθινό περιεχόμενο του χριστιανικού έρωτα και δεν εισάγουν στον εν Χριστώ τρόπο υπάρξεως, εκκοσμικεύεται η Εκκλησία και δεν εν-χριστώνεται ο κόσμος, έστω και αν τα ονόματα αλλάζουν. Γι' αυτό πρέπει να επαινεθεί η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, που με παλαιότερη εγκύκλιο της (αρ. 2659/14.10.99) καθιέρωσε τη δεύτερη Κυριακή του Ιανουαρίου «ως ημέρα μνήμης και τιμής της οικογένειας του Μ. Βασιλείου», για «την προβολή του θεσμού της οικογένειας», όπως αγιάσθηκε στα πρόσωπα της πολυμελούς αυτής οικογένειας, που σχεδόν όλα τα μέλη της είναι διακηρυγμένοι Άγιοι της Εκκλησίας μας, με καταφανή τα δείγματα της αγιότητας τους. Κατά την ίδια εγκύκλιο, οι γονείς του Μ. Βασιλείου Βασίλειος και Εμμέλεια «αποτελούν διαχρονικόν παράδειγμα οικογενειακής συζυγίας, ομονοίας και ενότητος», που προσφέρεται στους χριστιανούς κάθε εποχής.

Από την εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια» και τη στήλη «Στιγμιότυπα Ελληνοορθοδοξίας», 10  Φεβρουαρίου 2016

ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ

Ζούμε σε μία εποχή όπου η επιστήμη γνώρισε μίαν εκ­πληκτική πρόοδο. Ανακα­λύψεις και κατακτήσεις που πριν δύο-τρεις αιώνες φαίνονταν αδια­νόητες και κινούνταν στη σφαίρα της φαντασίας, έγιναν πραγματικότητα.

Η ζωή των ανθρώπων άλλαξε σε ση­μαντικό βαθμό. Κι ενώ  περίμενε κανείς η πρόοδος αυτή να οδηγούσε στην απελευθέρωση του ανθρώπου από τις προλήψεις, δεισιδαιμονίες, θρησκοληψίες, πρωτογονισμούς του παρελθόντος, η κατάσταση δεν φαί­νεται να άλλαξε σημαντικά. Ο σύγ­χρονος άνθρωπος, καυχιέται για τις κατακτήσεις του, αλλά και παραμέ­νει δέσμιος των πρωτόγονων καταβο­λών του.

Οι πρωτόγονες προλήψεις και δεισιδαιμονίες βασανίζουν και καταταλαιπωρούν τον άνθρωπο. Σε κάθε του βήμα διαβλέπει κινδύνους, ταλαιπωρίες, αποτυχίες, ασθένειες, θανάτους, με αποτέλεσμα να χάνει την ειρήνη του. Και το χειρότερο απ' όλα είναι ότι νομίζει πως όλα αυτά είναι μέσα στο χώρο της πίστης!

Έλε­γε κάποτε ένα σημαίνον πρόσωπο της Ελληνικής κοινωνίας, με διεθνή εμβέλεια: «Εγώ είμαι πολύ θρήσκος άνθρωπος. Να φανταστείτε ότι ποτέ δεν αρχίζω κάποια εργασία, ημέρα Τρίτη!» Η άγνοια και η σύγχυση είναι προφανής.

ΠΡΩΤΟΓΟΝΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Ο πρωτόγονος άνθρωπος απομακρυνόμενος σταδιακά από τον αληθι­νό Θεό, θεοποίησε τα άψυχα και έμ­ψυχα κτίσματα και έγινε δέσμιος των προλήψεων. Ο πρωτόγονος άνθρω­πος ήταν κατεξοχήν προληπτικός. Πηγή των προλήψεων ήταν ο φόβος, που ένιωθε μπροστά στις άγνωστες και ισχυρότερες από αυτόν δυνάμεις της φύσης. Επειδή είχε σχηματίσει την εντύπωση, ότι οι δυνάμεις αυτές ήταν εχθρικές για τη ζωή του, άρχισε να λαμβάνει προληπτικά μέτρα, για να αποφύγει τις βλαπτικές ενέργειες τους, που αυτές έμελλε να του προ­ξενήσουν.

Με τον τρόπο αυτό, όλες οι εκδηλώ­σεις της ζωής του πρωτόγονου αν­θρώπου συνδυάστηκαν με αναρίθμη­τα είδη προλήψεων: πρόσωπα και πράγματα, φυσικά φαινόμενα και γε­γονότα της ζωής και πουλιά, ζωή και θάνατος, χώρος και χρόνος, στα πά­ντα οι αρχαίοι άνθρωποι έβλεπαν το κακό την καταστροφή, τη «θεομηνία». Έτσι γεγονότα που απλώς συνέβαιναν στη ζωή και δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους, τυχαίες συμπτώσεις, θε­ωρούνται πως έχουν άμεσα αποτελέ­σματα στη ζωή, συνήθως δυσάρεστα.

Μια άλλη έκφραση των προλήψεων των πρωτόγονων ήταν και τα τοτέμ, διάφορα δηλαδή αντικείμενα που το­ποθετούσαν στους οικισμούς τους, για προστασία από τις βλαπτικές επι­δράσεις των «πνευμάτων». Τα τοτέμ είχαν συνήθως τις μορφές αγρίων ζώ­ων, αρχικά μάλιστα ήταν πραγματικά θηρία, που είχαν θεοποιηθεί. Γι' αυ­τό και οι μορφές των τοτέμ ήταν άγριες και προκαλούσαν τρόμο.

Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Η Εκκλησία μας, κατά την ίδρυση της, ήλθε κατ' αρχήν, σε κατά μέτωπον σύγκρουση με την πρωτόγονη θρησκευτικότητα, την ειδωλολατρεία, τη μαγεία, τις προλήψεις και δεισι­δαιμονίες. Οι αιματηροί διωγμοί των πρώτων αιώνων, που κόστισαν στην Εκκλησία εκατομμύρια Μάρτυρες, δεν ήταν παρά αποτέλεσμα της φοβε­ρής αυτής αναμέτρησης του χριστια­νισμού με τον πρωτογονισμό και την ειδωλολατρία.

Παρ' όλες όμως τις προσπάθειες της Εκκλησίας, πολλοί άνθρωποι δεν δέ­χτηκαν να εγκαταλείψουν τις μορφές της πρωτόγονης θρησκευτικότητας και να ασπαστούν το χριστιανισμό. Αλλά και απ' αυτούς που τον δέχθη­καν, δεν ήταν λίγοι αυτοί που συνέχι­σαν να έχουν κάποια μικρή ή μεγάλη σχέση με την πρωτόγονη θρησκευτικό­τητα, ιδίως τη μαγεία. Έτσι μέχρι σή­μερα η πρωτόγονη θρησκευτικότητα συνεχίζει να υπάρχει και να επηρεάζει τους ανθρώπους. Η μαγεία, η αστρο­λογία και τα όμοια, παρουσιάζουν σή­μερα μια θεαματική έξαρση, ενώ πολ­λές προλήψεις και δεισιδαιμονίες των πρωτόγονων επιβιώνουν στα ήδη και έθιμα των χριστιανικών λαών.

ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΠΡΟΛΗΨΕΩΝ
Ένα πλήθος προλήψεων και δεισι­δαιμονιών ταλαιπωρούν τους; αν­θρώπους. Τους δημιουργούν φόβους ανύπαρκτους, σπέρνουν την ανησυ­χία και κάνουν τη ζωή πολλών τα­ραγμένη, γεμάτη εφιάλτες και τρό­μους. Είναι τόσες πολλές οι προλή­ψεις που αν καταφέρει κανείς να τις συγκεντρώσει, θα γεμίσει πολλές σε­λίδες. Μερικές απ' αυτές θα εκθέ­σουμε στη συνέχεια, για να δούμε πώς βασανίζονται οι άνθρωποι χωρίς λόγο και πόσο μακριά βρίσκονται από την αληθινή πίστη.

Πρώτα να δούμε τις προλήψεις γύ­ρω από το γάμο, το μέγα αυτό μυστή­ριο, όπως το ονομάζει ο Απ. Παύλος. Η εκκλησία ευλογεί την ένωση δύο ανθρώπων και τους καλεί να αγωνι­στούν στο άθλημα της αγάπης, σε μία πορεία σταυρική που θα πρέπει να βαδίσουν με πίστη στο Θεό, με ευθύ­νη και πολλές θυσίες. Οι προληπτικοί όμως θέτουν άλλες προϋποθέσεις για να «πετύχει» ο γάμος. Η επιτυχία και η ευτυχία στο γάμο εξαρτάται όχι από τη χάρη του θεού και τον αγώνα των συζύγων, αλλά από τις προλήψεις, π.χ. Δεν θα πρέπει να παντρεύονται τον ίδιο χρόνο δύο αδέλφια. Όχι γά­μος στο δίσεκτο χρόνο, ή Μάιο μήνα.

Όποιοι πάνε να παραλάβουν τον κου­μπάρο, θα γυρίσουν από άλλο δρόμο, γιατί αλλιώς ριψοκινδυνεύουν τη στε­ρεότητα του γάμου. Όταν ο προξενη-τής ή η προξενήτρα πηγαίνουν να συ­ζητήσουν για το συνοικέσιο, θα πρέ­πει να φοράνε μια κάλτσα ανάποδα. Την ώρα που η νεόνυμφη μπαίνει στο νέο σπίτι, αλείφει την πόρτα του σπι­τιού με μέλι ή βούτυρο, για να είναι γλυκιά κι ευτυχισμένη η οικογενεια­κή της ζωή. Την πρώτη εβδομάδα του γάμου της δεν πρέπει να σκουπίσει, γιατί θα συμβεί θάνατος στο σπίτι κ.λπ. κ.λπ.

Καρπός του γάμου είναι η τεκνογο­νία. Οι σύζυγοι αξιώνονται από το Θεό να γίνουν συνδημιουργοί Του, να φέρουν στον κόσμο νέες υπάρξεις. Δυστυχώς και η μεγάλη αυτή δωρεά του Θεού συνυφαίνεται με ένα σωρό γελοίες προλήψεις, π.χ. Αν ακούσει η μητέρα να λαλεί κουκουβάγια, θα γεννήσει κορίτσι. Αν όμως ακούσει μπούφο, θα γεννήσει αγόρι. Όταν γεννηθεί το παιδί, θα πρέπει να του βάλουν μπαμπάκια γύρω από το σα­γόνι του για να ζήσει πολλά χρόνια. Την όγδοη μέρα, όταν κανονικά θα πρέπει να καλείται ιερέας και να δί­νεται το όνομα του παιδιού, οι προ­ληπτικές μητέρες ετοιμάζουν γλυκί­σματα, κοσμήματα, χρήματα. Δεν εί­ναι για τους ανθρώπους που θα το επισκεφθούν, αλλά για της ... μοίρες. Την όγδοη μέρα έρχονται οι μοίρες, για να ορίσουν τη μοίρα του.

Για να είναι όμως καλή η μοίρα του παιδι­ού, οι μοίρες πρέπει να γλυκαθούν, να ευχαριστηθούν και να δώσουν κα­λές ευχές. Γιατί, αν δυσαρεστηθούν, τότε το παιδί θα δυστυχήσει! Ακόμη, πάρα πολλοί γονείς κρεμούν στο παι­δί, όχι το σταυρό, αλλά το «χαϊμαλί». Δηλαδή, ένα φυλαχτό, που δεν περιέ­χει βέβαια ιερά αντικείμενα, αλλά ει­δωλολατρικά, μια πράσινη χάντρα ή ένα μάτι, πέταλα, καρδούλες ελεφα­ντόδοντα, για να προφυλάσσεται το παιδί απ' το κακό το μάτι, το μάτιασμα. Έτσι οι γονείς αντί να εφοδιά­ζουν τα παιδιά τους με το πανίσχυρο όπλο του σταυρού, αντί να τα παρα­δίνουν στο φύλακα άγγελο τους, τα εμπιστεύονται στα «χαϊμαλιά», στα ει­δωλολατρικά φυλαχτά και σε τελευ­ταία ανάλυση στον ... διάβολο!

Οι περισσότερες ίσως προλήψεις συνδέονται με το τέλος της επίγειας ζωής του ανθρώπου. Ο άνθρωπος κάποια μέρα, είτε σε βαθύ γήρας, εί­τε σε νεότερη ηλικία θα έλθει αντιμέτωπος με «την φοβεράν ώραν του θα­νάτου». Κανείς όμως δεν γνωρίζει ποια θα είναι αυτή η ώρα, παρά μό­νον ο Θεός, ο Κύριος της ζωής και του θανάτου. Το μόνον που μας προ­τρέπει είναι να είμαστε άγρυπνοι και έτοιμοι: «Γρηγορείτε!» Την φιλάνθρωπη αυτή προτροπή οι άνθρωποι λη­σμονούν ή αγνοούν και προσπαθούν να καλυφθούν πίσω από μύριες προ­λήψεις, π.χ. Ο ασθενής ξεψύχησε. Σε πολλά χωριά τρέχουν να χύσουν όλα τα νερά από τις στάμνες και άλλα δοχεία, γιατί αυτό το νερό θεωρείται «πεθαμένο», μολυσμένο και πρέπει να αντικατασταθεί με άλλο «ζωντα­νό». Γιατί είναι πεθαμένο;

Όμως δεν υπάρχει απάντηση, γιατί όλες οι προλήψεις δεν έχουν λογική. Βγαίνει ο νεκρός από την εξώθυρα και ακού­γονται κρότοι αγγείων που σπάζουν ένα πιάτο, μια στάμνα. Γιατί; Για να μείνει εκεί το κακό. Αλλού τοποθε­τούν πάνω στον τάφο ή μέσα διάφο­ρα τρόφιμα για να φάει ο νεκρός. Και όταν τελειώσει η κηδεία οι συγ­γενείς και φίλοι του νεκρού δεν γυ­ρίζουν απ' τον ίδιο δρόμο για να μην ... δευτερώσει το κακό. Το χειρότερο απ' όλα είναι ότι οι πενθούντες δεν εκκλησιάζονται γιατί απαγορεύεται! Έτσι υπάρχουν άνθρωποι που για χρόνια ολόκληρα δεν εκκλησιάζο­νται, δεν συμμετέχουν στα μυστήρια και αποκόπτονται από την εκκλησία.

Στερούν τον εαυτό τους από την πα­ρηγοριά και την ελπίδα που δίνει η εκκλησία, απομονώνονται, φθείρουν την υγεία τους και παραδίδονται σε σκέψεις απελπισίας. Ζουν όπως οι άθεοι «οι μη έχοντες ελπίδα» και η ζωή τους μεταβάλλεται σε τραγωδία.

Πολλές προλήψεις συνδέονται με τα ζώα. Οι προληπτικοί άνθρωποι τις κινήσεις και εκδηλώσεις των ζώων τις συνδέουν με δυσάρεστα περιστα­τικά της ζωής τους. Έτσι η μαύρη γάτα, η κραυγή της κουκουβάγιας, το κλάμα του σκύλου, ο κόρακας εί­ναι προμηνύματα κακών. Ο βόμβος της μέλισσας προμηνύει την έλευση κάποιου φίλου. Τα μυρμήγκια που εμφανίζονται στο κατάστημα θα φέ­ρουν πολύ πλούτο κ.λπ.

Άλλες προλήψεις συνδέονται με τα μέλη του ανθρώπινου σώματος. Αν π.χ. βουίζει το δεξί αυτί θα ακούσει καλή αγγελία. Αν βουίζει το αριστερό θα ακούσει άσχημη είδηση. Παίζει το μάτι; Είναι προάγγελος δυσμενούς γεγονότος. Ο κνησμός της μύτης θα φέρει στενοχώρια. Ο λόξυγκας είναι ενδεικτικό φαινόμενο ότι κάποιος κακομελετάει κ.λπ.

Τέλος ένα πλήθος προλήψεων σχε­τίζονται με τα διάφορα αντικείμενα που καθημερινά χρησιμοποιούν οι άνθρωποι, π.χ. Το αλάτι αν χυθεί κά­τω, θα φύγει ο ανεπιθύμητος επισκέ­πτης. Αν χυθεί λάδι ή καφές θα 'ρθει κάποιο κακό, ενώ αν χυθεί κρασί θα 'ρθει ευτυχία. Το ψαλίδι αν μείνει ανοικτό, προμηνύει έριδες. Αν τρί­ζουν τα ξύλα στο τζάκι, κάποιος εχθρός μας κακομελετάει. Αν η φλό­γα του καντηλιού παίρνει πολύ κόκ­κινο χρώμα, σημαίνει ότι τα μάτια των μελών της οικογένειας θα κοκκι­νίσουν από δάκρυα κάποιας λύπης ή στενοχώριας που έρχεται. Ο αριθμός 13 και η μέρα Τρίτη είναι ο φόβος των προληπτικών. Το πέταλο ή το κρεμμύδι κρεμασμένο στην πόρτα φέρνει γούρι. Ο καθρέπτης αν σπά­σει θα φέρει μεγάλη δυστυχία κ.λπ.

ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
Μέσα στον ορθόδοξο λαό μας επι­βιώνουν προλήψεις και δεισιδαιμο­νίες που αναφέρονται σε θέματα της χριστιανικής πίστης και ζωής. Έτσι, ενώ η χριστιανική πίστη ελευθερώνει τον άνθρωπο και του δίνει τη δυνατό­τητα της «καινής εν Χριστώ ζωής», οι προληπτικοί λησμονούν αυτή τη με­γάλη αλήθεια και υποδουλώνονται σε αφελείς και παράλογες προλήψεις.

Η παρουσία π.χ. κάποιου κληρι­κού, ειδικά το πρωί, είναι για αρκε­τούς «κακός οιωνός». Γι' αυτό και όταν συναντούν έναν κληρικό στο δρόμο, στο σπίτι στο νοσοκομείο πα­νικοβάλλονται και αντιδρούν με απρεπείς χειρονομίες και ασεβείς φράσεις. Είναι εξάλλου, πολύ χαρα­κτηριστικό, ότι απαγορεύουν συνή­θως στον ιερέα να επισκεφθεί έναν ασθενή στο σπίτι ή στο νοσοκομείο, λόγω της πρόληψης που επικρατεί, ότι η παρουσία του κληρικού θα προκαλέσει το θάνατο του! Με άλλα λόγια η παρουσία του κληρικού στη ζωή θεωρείται ως σημείο καταστρο­φής και θανάτου. Ορισμένοι μάλιστα για να αποφύγουν τη δήθεν κακή επίδραση απ' τη συνάντηση του ιερέ­ως την «κομποδένουν».

Δηλαδή βγά­ζουν το μαντήλι τους και δένουν στην άκρη κόμπο, λέγοντας: «Δένω τον πα­πά!» Έτσι πιστεύουν ότι όλα θα πάνε καλά. Αυτά όμως αποτελούν πλάνη και εκδήλωση μεγάλης ασέβειας του ανθρώπου προς τον θεό και το λει­τουργό του. Ο κληρικός όχι μόνο δεν μπορεί με την παρουσία του να φέρει κακό, αλλά αντίθετα προσεύχεται υπέρ υγείας, σωτηρίας και προκο­πής των χριστιανών.

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι χρι­στιανοί ζητούν παράλογα πράγματα από τους ιερείς, όπως π.χ. τη ζώνη του ιερέως, την αγία «ζέση» (για να «ζεστάνουν» δήθεν, την αγάπη του άνδρα προς την γυναίκα του), τα «απονιψίδια» (δηλ. το νερό με το οποίο ο ιερέας κατά τη λειτουργία ξεπλένει τα χέρια του) ή το άγιο μύ­ρο, για να θεραπευτούν οι άρρωστοι και άλλα πολλά. Το χειρότερο είναι ότι ζητούν όλα αυτά γιατί έτσι τους συμβούλεψε κάποιος μάγος. Έτσι γί­νεται ένα ανακάτωμα μαγικών και χριστιανικών αντιλήψεων και τα ιερά πράγματα χρησιμοποιούνται για ξένο προς τον προορισμό τους σκοπό. Ο άνθρωπος απομακρύνεται από την ορθόδοξη πίστη και νοθεύει το αληθι­νό νόημα των αγιαστικών και θερα­πευτικών μέσων της εκκλησίας μας.

ΤΟ "ΜΑΤΙΑΣΜΑ"
Το μάτιασμα (η βασκανία) είναι ένα φαινόμενο που η Εκκλησία μας πα­ραδέχεται την ύπαρξη του. Πρόκειται για την περίπτωση που κάποιος με φθόνο, με μίσος, για εκδίκηση, θέλει το κακό ενός προσώπου κι έτσι πα­ρακινεί το διάβολο να βλάψει τούτο το πρόσωπο. Το ίδιο αποτέλεσμα συμβαίνει κι όταν κανείς με λόγια στείλει κάποιον στον διάβολο.

Κι εδώ όμως συμβαίνει κάτι παρό­μοιο με όσους τυραννιούνται από προ­λήψεις και τρέχουν στους διάφορους μάγους και αγύρτες. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ανεχτεί τον πόνο και θέλει γρήγορα να απαλλαγεί απ' αυ­τόν. Παράλληλα έχει την εντύπωση ότι για ό,τι κακό του συμβαίνει δεν φταίει αυτός αλλά κάποιοι άλλοι. Δεν θέλει δηλαδή να αναλάβει τις ευ­θύνες του για τίποτα, π.χ. Δεν πήγε καλά το συνοικέσιο; Του έκαναν μά­για! Δεν πήγε καλά η δουλειά; Τον γλωσσόφαγαν! Έχει πονοκέφαλο; Τον μάτιασαν κ.ο.κ.

Ποια θέση όμως παίρνει η Εκκλη­σία μας για το ξεμάτιασμα;
Κατ' αρχήν τους πιστούς που ζουν τακτική πνευματική και μυ­στηριακή ζωή και που με πίστη φέρουν τον Τίμιο Σταυρό, δεν τους πιάνει κανένα «μάτι».

Όταν υπάρξει βασκανία, τότε μο­ναδική ισχυρή δύναμη κατά της δαιμονικής ενέργειας είναι οι ει­δικές ευχές του ιερέα, η ειλικρι­νής Εξομολόγηση και η Θεία Με­τάληψη.

Ακόμη βοηθούν μαζί με τη δύνα­μη της προσευχής και τα αγιαστικά μέσα που η ίδια η Εκκλησία μας χορηγεί.

Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να καταφεύγουμε στις ξεματιάστρες, οι οποίες με παράξενες και πολ­λές φορές με βλάσφημες ευχές ή «προσευχές», επιχειρούν να υπο­καταστήσουν τον ιερέα.

Κάποια τυχόν βελτίωση από ένα τέτοιο ξεμάτιασμα είναι βέβαιο τέχνα­σμα του διαβόλου, ο οποίος αποσκο­πεί να μας τραβήξει μακριά από τη σωτήρια χάρη της Εκκλησίας μας και να μας δέσει ως δούλους πίσω από μία πλανεμένη ξεματιάστρα.

ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ
Απ' όσα εκτέθηκαν ήδη γίνεται φα­νερό ότι άπειρες προλήψεις βασανί­ζουν και καταταλαιπωρούν τους αν­θρώπους και γίνονται αφορμή να χά­νουν την εσωτερική τους ειρήνη. Βλέπουν παντού κινδύνους, αποτυ­χίες, αρρώστιες, θανάτους εκεί που δεν υπάρχουν. Η πίστη σ' όλες ανε­ξαρτήτως τις προλήψεις και δεισι­δαιμονίες φανερώνουν έλλειψη στοι­χειώδους λογικής. Πράγματι σύμφω­να με ποια λογική ο αριθμός 13 φέρ­νει κακό, ή η μέρα Τρίτη έχει κάποια κακή ώρα, ή το πέταλο φέρνει γούρι; Δεν είναι το 13 ένας αριθμός όπως όλοι οι άλλοι και η Τρίτη ημέρα του Θεού όπως και οι άλλες της εβδομά­δας; Και πού βρήκε το πέταλο την ιδιότητα να απομακρύνει τα κακά; Τα χαϊμαλιά, οι χάντρες, τα μάτια έχουν μεγαλύτερη δύναμη από το σταυρό; Και για να επεκτείνουμε τα ερωτήματα μας:

Είναι ποτέ δυνατόν, τα κατακάθια του καφέ στο φλιτζάνι να απεικονίζουν το μέλλον;

Είναι ποτέ δυνατόν, οι κινήσεις των άστρων να προσδιορίζουν τη ζωή μας;

Είναι ποτέ δυνατόν, η ημέρα γεννήσεως κάθε ανθρώπου να τον κατατάσσει σε ζώδιο-αστερισμό, και να ισχύουν για εκατομμύρια ανθρώπους του ίδιου ζωδίου οι ίδιες οδηγίες που δίνουν οι «ειδι­κοί αστρολόγοι» στα ωροσκόπια; Είναι ποτέ δυνατόν, κάθε τρα­πουλόχαρτο να παίρνει αυθαίρετα νόημα και να ορίζει την ζωή μας; Η βαθύτερη αιτία των προλήψεων είναι η έλλειψη πίστης και εμπιστο­σύνης στον αληθινό Θεό. Κι εδώ συμβαίνει το παράδοξο: Ο άνθρωπος την πίστη στο Θεό τη θεωρεί «οπισθοδρό­μηση». Την εμπιστοσύνη στην πάνσοφη πρόνοια Του την περιφρονεί. Και από την άλλη πλευρά υποδουλώνεται σε πράγματα άλογα και γελοία, σε πέταλα και κρεμμύδια, σε κατακάθια του καφέ και σε τραπουλόχαρτα! Έτσι εκπληρώνεται ο θεόγραφος λό­γος: «Φάσκοντες είναι σοφοί εμωράνθησαν» και «εσκοτίσθτι τι ασύνε­τος, αυτών καρδία» και «παρέδωκεν ο θεός αυτούς εις αδόκιμου νουν» (Ρωμ. Α, 20, 21, 28) και «εκεί εφοβήβησαν φόβον, ου ουκ ην φόβος» (Ψαλμ. ΝΒ, 6).

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ
Στη ζωή μας βλέπουμε χιλιάδες όνειρα. Μερικοί επιρρεπείς σε προ­λήψεις και δεισιδαιμονίες, δίνουν σ' αυτά μεγάλη σημασία και αναστατώ­νουν τη ζωή τους. Όταν ξυπνήσουν αγωνιούν, τα ανακοινώνουν, τρέχουν σε μάντισσες, συμβουλεύονται ονειροκρίτες, δίνουν διάφορες ερμηνείες.

Ποια είναι η προέλευση των ονείρων; Η ψυχολογία προσπάθησε να δώσει μίαν επιστημονική απάντηση.

Εντελώς επιγραμματικά μπορούμε να πούμε πως τα όνειρα προέρχονται από φυσικές αιτίες, από εξωτερι­κούς ερεθισμούς, καθώς και από τις εικόνες, εντυπώσεις, εμπειρίες, πα­ραστάσεις, μη ικανοποιηθείσες επι­θυμίες του παρελθόντος, που απω­θήθηκαν στο υποσυνείδητο.

Υπάρχουν και τα όνειρα που έχουν μεταφυσική προέλευση και προέρχο­νται είτε από το Θεό, είτε από τον διάβολο. Όμως ευθύς εξ' αρχής θα πρέπει να τονίσουμε ότι αυτά τα όνειρα είναι εξαιρετικά σπάνια. Σε διάστημα 4.000 χρόνων τα όνειρα που μας αναφέρει η Αγ. Γραφή είναι ελάχιστα.

Ο Θεός σε εντελώς εξαιρετικές πε­ριπτώσεις και σε πρόσωπα άγια και πολύ ευσεβή, μπορεί να αποκαλύψει το θέλημα Του μέσω κά­ποιου ονείρου. Παράδειγμα, το όνειρο του δίκαιου Ιωσήφ για τη φυγή της Θεοτόκου και του Ιησού στην Αίγυπτο.

Τα όνειρα μπορούν να προκλη­θούν και από τον διάβολο, ο οποί­ος εκμεταλλεύεται τα πάθη μας και προσπαθεί να μας ξεγελάσει κυρίως με κάποιο τάχα, «καλό-θεϊκό» όνειρο, για να μας παγιδέ­ψει. Να μας παγιδέψει στον εγωι­σμό και να μας σέρνει συνέχεια με τα όνειρα στους δικούς του δρόμους. Δηλαδή, να αμελούμε τον πνευματικό μας αγώνα και να ψάχνουμε σε «ονειροκρίτες» την εξήγηση των ονείρων μας.

Μόνο με την αρετή της διακρίσεως των αγίων και με το φωτισμό του έμπειρου πνευματικού στην Εξομολόγηση μπορεί να ξεχωρισθεί, αν κάποιο όνειρο προέρχε­ται από το Θεό, ή είναι δαιμονική πλάνη, ή είναι από τους λογι­σμούς και τις επιθυμίες μας.

Η Εκκλησία μας συμβουλεύει να απορρίπτουμε εντελώς τα όνειρα, διότι υπάρχει ο δικαιολογημένος φόβος, τον οποίο και οι άγιοι εί­χαν, μήπως πέσουμε σε δαιμονική παγίδα. Τούτον τον φόβο τον δέ­χεται απόλυτα ο Θεός, κι αν θέλει κάτι να μας υποδείξει, γνωρίζει πολλούς άλλους τρόπους, για να μας καθοδηγήσει.

Οι δαίμονες δεν γνωρίζουν το μέλλον. Μπορούν όμως λογικά να υποθέσουν κάτι που είναι πιθανό να συμβεί. Μπορούν ακόμη ως πνεύματα πονηρά να μάθουν κάτι νωρίτερα από μας. Σπεύδουν, λοιπόν, μέσω των ονείρων να εκ­ μεταλλευτούν την ανθρώπινη αφέλεια και να υποδουλώσουν τους πνευματικά ανώριμους και επιπόλαιους.

Συμπέρασμα: Η πίστη στα όνειρα, όχι μόνο δεν ωφελεί καθόλου, αλ­λά είναι πιθανότατη δαιμονική παγίδα και κρύβει άρα τεράστι­ους πνευματικούς κινδύνους.

ΤΑ ΟΡΑΜΑΤΑ
Η διαφορά των οραμάτων από τα όνειρα είναι ότι τα οράματα τα βλέ­πει κανείς όχι στον ύπνο του, αλλά ξύπνιος. Λειτουργούν δηλαδή τελείως οι αισθήσεις του ανθρώπου. Όμως κι εδώ ισχύουν τα όσα είπαμε και για τα όνειρα. Υπάρχουν οράμα­τα που προέρχονται από τον Θεό. Παρουσιάζονται σε ενάρετους αν­θρώπους και για σοβαρά ζητήματα που έχουν σχέση με την πίστη και τη σωτηρία ψυχών. Υπάρχουν όμως και οράματα που προέρχονται από ψυχι­κές παθήσεις και χρειάζονται ιατρι­κή παρακολούθηση.

Αλλά υπάρχουν και οράματα που προέρχονται από τον σατανά. Ο διάβολος «μετασχημα­τίζεται» και εις «άγγελον φωτός», με τη μορφή της Παναγίας ή των Αγίων και δίνει εντολές φαινομενικά καλές, με απώτερο σκοπό την εξαπάτηση και την παραπλάνηση. Κάθε τόσο ακούμε για κάποιες «φωτισμένες», που δήθεν έχουν το χάρισμα, τη «φώ­τιση» να επικοινωνούν με το Θεό με όνειρα και οράματα και παίρνουν διάφορες εντολές. Έτσι ανάβει μέσα τους το θηρίο του εγωισμού, υποκύ­πτουν στον πειρασμό και ο Σατανάς τις οδηγεί όλο και σε μεγαλύτερο εγωισμό και πιο σκοτεινή πλάνη, με αποτέλεσμα να παρασύρουν ψυχές στην απώλεια.

Διαστρεβλώνουν την αλήθεια του Χριστού και τη διδασκα­λία της εκκλησίας. Καταργούν το Ευαγγέλιο και προβάλλουν το δικό τους «ευαγγέλιο». Άλλοτε πάλι συνι­στούν λειτουργίες και παρακλήσεις για να ξεγελάσουν τους πιστούς. Όμως αυτό δεν πειράζει το σατανά. Αυτός αρκείται μόνο με το ότι ο άν­θρωπος παίρνει εντολές απ' αυτόν.

Πίσω από τον οραματιζόμενο τρέ­χουν αγεληδόν ευκολόπιστοι και αφελείς, ενθουσιάζονται, σταυροκοπιούνται, και πιστεύουν πως κοντά τους ξεφύτρωσε απεσταλμένος του Θεού. Και όχι μόνον αυτό. Υψώνουν γύρω από τον εαυτό τους τείχη «αγιότητος και φωτισμού», καλύτερα ας πούμε δαιμονισμού και ανακηρύσ­σονται «άγιοι», ημιάγιοι και ό,τι χει­ρότερο. Δυστυχώς οι περισσότεροι απ' αυτούς πεθαίνουν αμετάπιστοι και αμετανόητοι.

Η πληγή των «φωτισμένων» είναι μεγάλη και επικίνδυνη. Ο σατανάς τραβάει με το πρόσχημα της ευλάβει­ας πολλούς αφελείς χριστιανούς. Οι παγίδες του πολλές. Ο λόγος του Απ. Πέτρου, ας γίνει για όλους μας αφορμή αφύπνισης: «Νίβατε, γρηγο­ρήσατε, ο αντίδικος υμών διάβολος ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη. Ω αντίστητε στερεοί τη πίστει (Α' περ. 5, 8).

«ΤΕΚΝΙΑ, ΦΥΛΑΞΑΤΕ ΕΑΥΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΩΝ ΕΙΔΩΛΩΝ»
Ο άνθρωπος προικίστηκε από τον Δημιουργό Θεό με λογική καί ελευθε­ρία. Καί η αλήθεια είναι ότι μόνο μέ­σα στην Εκκλησία καταξιώνεται πραγματικά ως λογικό καί ελεύθερο πρόσωπο, ως «κατ' εικόνα καί καθ' ομοίωσιν Θεού» δημιούργημα της Αγίας Τριάδος. Αν και πέρασαν 2000 χρόνια από την ενανθρώπιοη του Υι­ού και Λόγου του Θεού, οι άνθρωποι εξακολουθούν να αγνοούν το «φως το αληθινόν», την ελευθερία που χάρισε ο Χριστός και συνεχίζουν να ζουν υποδουλωμένοι στα διάφορα είδωλα που προσφέρει ο κόσμος.

Στην εποχή που διακηρύσσεται η ελευθερία, τα δικαιώματα του ανθρώπου, ο άνθρω­πος παραμένει δέσμιος στις προλή­ψεις και δεισιδαιμονίες, συνεχίζει να προσκυνάει τα είδωλα. Γι' αυτό και κάθε χριστιανός που θέλει να 'ναι συνεπής στην πίστη του χρειάζεται να συντρίψει μέσα του τα κάθε μορ­φής είδωλα, όπως ο Μωυσής στο Σινά, που όχι μόνον τα συνέτριψε, αλ­λά τα έκανε σκόνη και τα έριξε στο ποτάμι για να χαθεί κάθε ίχνος τους. Οι κάθε είδους προλήψεις και δεισι­δαιμονίες, τα οποιαδήποτε είδωλα είναι εντελώς αντίθετα και ασυμβί­βαστα με τη χριστιανική πίστη και συνάμα προσβάλλουν την ελευθερία του ανθρώπου. Όποιος πιστεύει στις προλήψεις και στους κάθε είδους αγύρτες και «φωτισμένους» δεν μπο­ρεί να πάρει υπεύθυνες και σωστές αποφάσεις για τη ζωή του και το μέλλον του.

Αντίθετα η πίστη στο Θεό ελευθερώνει τον άνθρωπο και του δί­νει τη δυνατότητα για μία υπεύθυνη και δημιουργική ζωή. Ο λόγος του Αποστόλου Ευαγγελιστού Ιωάννου είναι και σήμερα εξαιρετικά επίκαι­ρος: «Τεκνία, φυλάξατε εαυτούς από των ειδώλων» (Α' Ιωάν. 5, 21). 

πηγή

Οι ανύπανδρες

του Μητροπολίτου Ηλείας, Γερμανού

Βαθιά είναι η επιθυμία των κοριτσιών να πανδρευθούν. Είναι τούτο φυσικό καί ωφέλιμο γι' αυτά καί την κοινωνία μας. Όμως πολλές νέες, αντί να προετοιμάζουν τον εαυτό τους για το γάμο τους, αγωνίζονται ποικιλοτρόπως να μαντεύσουν το πότε θα πανδρευθούν καί ποιόν θα πάρουν.
Έτσι, μερικά κορίτσια ρίχνουν τ’ Αγιαννιού τον κλήδονα ή φτιάχνουν καί τρώνε αλμυροκουλούρα, για να ιδούν στο νερό του πηγαδιού ή στ' όνειρό τους τον άνδρα πού θα στεφανωθούν, ή προσπαθούν να μαντεύσουν το όνομά του από τις γραμμές της παλάμης τους...
Γνωστή είναι επίσης η επιθυμία καί η προσπάθεια πολλών κοριτσιών...
... να πάρουν κουφέτα από το δίσκο των νεόνυμφων —γίνεται σκοτωμός πολλές φορές γι’ αυτό— ώστε μετά το γάμο να τα βάλουν κάτω από το μαξιλάρι τους το βράδυ πού θα κοιμηθούν, για να ιδούν στ' όνειρό τους το μέλλοντα σύζυγό τους.
Σχετική είναι καί η συνήθεια ορισμένων κοριτσιών να γράφουν το όνομά τους κάτω από τα παπούτσια της νύφης ή η επιθυμία τους να δεχθούν την ανθοδέσμη πού κρατούσε η νύφη στο γάμο της, διότι πιστεύουν ότι έτσι, όπως πανδρεύθηκε εκείνη, θα πανδρευθούν κι αυτά.
Τέλος, σε μερικά χωριά, μετά την επιστροφή του Επιταφίου στην εκκλησία τη Μ. Παρασκευή το βράδυ, τον κρατούν ψηλά μπροστά στην κεντρική πόρτα του Ναού, ώστε μπαίνουν μέσα οι χριστιανοί περνώντας κάτω από τον Επιτάφιο. Πιστεύουν λοιπόν οι ανύπανδρες κοπέλες, ότι όποια θα περάσει πρώτη, αύτη θα πανδρευθεί καί πρώτη αυτή τη χρονιά. Όμως είναι καί αυτά πλάνες. Γιατί αφ' ενός ανακατεύουν τα μαγικά με τα ιερά πράγματα, αφ' ετέρου δε απομακρύνουν τις νέες από την ορθή αντίληψη της ζωής καί τις οδηγούν στη μοιρολατρεία.
Γι' αυτό η χριστιανή κόρη, πού γνωρίζει ότι ο Θεός την έχει προορίσει να γίνει σύζυγος καί μητέρα, δεν αγωνιά για την ώρα του γάμου της, αλλά προετοιμάζεται γι' αυτόν:
Πρώτον με το να διατηρεί τον εαυτό της υγιή καί αγνό.
Δεύτερον με το να τον στολίζει με αρετές.
Τρίτον με το να μαθαίνει τις υποχρεώσεις καί τα καθήκοντα πού θα έχει στην έγγαμη ζωή, ώστε να επαληθεύεται ο λόγος του Θεού «Γυνή ανδρεία (= ενεργητική καί ενάρετη) ευφραίνει τον άνδρα αυτής καί τα έτη αυτού πληρώσει εν ειρήνη» (Σοφία Σειράχ κστ΄ 2)

Από το βιβλίο: «Πλάνες και η Αλήθεια» του Μητροπολίτου Ηλείας Γερμανού Παρασκευόπουλου

ΔΥΟ ΦΑΡΟΙ: ΕΝΑΣ ΘΕΟΛΑΜΠΗΣ ΚΙ ΕΝΑΣ ΕΣΒΕΣΜΕΝΟΣ

Ὁ π. Φ. Φάρος λέει:

Γιὰ τὴν ἔκπτωση τοῦ ἔρωτα μιλάει στὸ «Βῆμα» ὁ ἱερέας, ψυχοθεραπευτὴς καὶ συγγραφέας πατέρας Φιλόθεος Φάρος. «Ὁ Χριστὸς δὲν μίλησε ποτὲ εὐθέως γιὰ τὴν ἐρωτικὴ συνεύρεση καὶ δὲν ἀσχολήθηκε μὲ τὶς ἐρωτικὲς παρεκτροπές. Δὲν θεώρησε θανάσιμο ἁμάρτημα τὴν ἐρωτικὴ λειτουργία, ἀλλὰ πράγματα ποὺ ἐμεῖς ἀγνοοῦμε ἐντελῶς στὶς μέρες μας, ὅπως τὴν ὑποδούλωση στὰ ὑλικὰ πράγματα», τονίζει στὸ «Βῆμα», μὲ τὴ διπλὴ ἰδιότητα τοῦ ἐπὶ δεκαετίες ψυχοθεραπευτῆ καὶ τοῦ ὀρθόδοξου ἱερέα ὁ πατέρας Φιλόθεος Φάρος, καὶ ἐξηγεῖ ὅτι «τὸ νομικίστικο πνεῦμα δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει θέση στὴν ὑγιῆ χριστιανικὴ παράδοση». Γιὰ τὴν ἐπικράτηση αὐτοῦ τοῦ νομικίστικου πνεύματος ὅλοι ἔχουν εὐθύνη στὴν Ἐκκλησία, πιστοὶ καὶ κληρικοί. «Οἱ πιστοὶ ἀπαιτοῦν ἀπὸ τὸν ἱερέα νὰ εἶναι τέλειος. Ὅταν ἀποκαλύπτεται ὅτι δὲν εἶναι καὶ κρίνεται ἡ ἐπαγγελματική του ὀντότητα, ὁ ἱερέας ψάχνει νὰ βρεῖ ἕναν τρόπο νὰ φαίνεται τέλειος. Προβάλλει λοιπὸν τὴν ἐρωτικὴ ἁμαρτία ὡς μέγιστη, διότι μπορεῖ νὰ γίνει κρυφά, ἀκόμη καὶ σὲ ἐπίπεδο διάθεσης, τὴν στιγμὴ ποὺ ὁ πλοῦτος καὶ ἡ χλιδὴ δὲν κρύβονται. Ἐπικεντρώνει συνεπῶς τὴν προσοχή του σὲ ἄλλα πράγματα γιὰ νὰ ἐξασφαλίσει τὴν ἀπαραίτητη- ψευδῆ- τελειότητα. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἂν θέλουμε νὰ ἐξουσιάζουμε τοὺς ἀνθρώπους δὲν ὑπάρχει ἀποτελεσματικότερος τρόπος ἀπὸ τὸ νὰ ἐλέγχουμε τὸν ἐρωτισμό τους, τὴν πιὸ καίρια ἀνθρώπινη πραγματικότητα. Ἡ ἁμαρτία λοιπὸν ποὺ συνδέεται μὲ τὸν ἔρωτα ἀποτελεῖ δημιούργημα τῆς νεύρωσης καὶ τοῦ κινήτρου τῆς ἐκμετάλλευσης ἢ τῆς ἀπάτης». «Ὁ ἔρωτας δὲν εἶναι μία αὐτονομημένη λειτουργία κάποιων ὀργάνων τοῦ σώματος», ὑπογραμμίζει ὁ πατέρας Φιλόθεος. Καὶ ἐξηγεῖ: «Ὅταν κανεὶς περιορίζεται στὴν φυσικὴ σεξουαλικὴ παρόρμηση καὶ δὲν προχωρεῖ στὴν ἐπιλογὴ τῆς κοινωνίας, δηλαδὴ τῆς ἐμπειρίας κοινῶν πραγμάτων καὶ τῆς ψυχικῆς ἕνωσης, διαστρέφει τὸν ἔρωτα καὶ τὸν μετατρέπει σὲ λαγνεία. Ἐκεῖ ἔγκειται ἡ ἁμαρτία, διότι τότε ὁ ἄλλος δὲν εἶναι πρόσωπο ἀλλὰ ἀντικείμενο πρὸς χρήση. Αὐτὸ μπορεῖ νὰ γίνει καὶ ἐντὸς τοῦ γάμου. Καὶ τότε εἶναι ἀκόμη πιὸ χυδαῖο, διότι δὲν μιλᾶμε πιὰ γιὰ ἕναν ἄγνωστο ἀλλὰ γιὰ τὸν σύντροφο, τὸν πατέρα ἢ τὴν μητέρα τῶν παιδιῶν μας», δηλώνει.
Ὑπὸ αὐτὴν τὴ θεώρηση, ὅταν ἐρωτᾶται γιὰ τὸ ζήτημα τῶν προγαμιαίων σχέσεων, ὁ 80χρονος πολυγραφότατος πνευματικὸς ἀντιδρᾶ. «Ἡ σύγχρονη ἀντίληψη περὶ πορνείας, ποὺ περιλαμβάνει κάθε ἐρωτικὴ ἐπαφὴ ἐκτὸς γάμου, εἶναι ἀνακριβής. Τὴν ἐποχὴ τοῦ Εὐαγγελίου ἀφοροῦσε τὴν ἐπίσκεψη (Σημ. Χ.Β.: δηλ. γιὰ γλυκὸ τοῦ κουταλιοῦ ! Τί καλοδιαλεγμένη λέξη! Ἄκου “ἐπίσκεψη”!) ἑνὸς ἄντρα σὲ κάποιο οἶκο ἀνοχῆς. Μόνο οἱ παπάδες χρησιμοποιοῦν στὶς ἡμέρες μας τὸν ὅρο “προγαμιαῖες σχέσεις”. Δὲν σημαίνει τίποτα, παρὰ μόνο γιὰ κάποια νευρωτικὰ ἄτομα, τὰ ὁποῖα ἔχουν δυσκολία μὲ τὸν ἔρωτα καὶ λένε “δὲν μπορῶ νὰ ἔχω ἐρωτικὲς ἐπαφές, γιατί τὸ ἀπαγορεύει ὁ παπάς”».

ΠΗΓΗ: ἐφημ. «ΤΟ ΒΗΜΑ», 28.11.10 (http://www.tovima.gr/)

Καὶ ὁ ἅγ. ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ λέει:

«Τί οὖν, φησίν, ὅταν πορνεύῃ; Ζεῦξον ἀνδρί, περίελε τῆς πορνείας τὰς ὑποθέσεις, µὴ συγχώρει ὑπερµαζᾶν». (Εἰς Ἐφεσ., ὁµιλ. ΙΕ´, 3, ΕΠΕ 21, 92 MG 62,110). Τί νὰ τὴν κάνω λοιπόν, θὰ πεῖ κανείς, ὅταν πορνεύει; Πάντρεψέ την, ἐξάλειψε τὶς αἰτίες τῆς πορνείας, µὴ τῆς ἐπιτρέπεις νὰ ζεῖ τρυφηλὸ βίο.

«Ἐκεῖθεν ἡ κακία δυσανάσπαστος γίνεται, ὅτι οὐδεὶς τῶν παίδων προνοεῖ, οὐδεὶς περὶ παρθενίας αὐτοῖς διαλέγεται, οὐδεὶς περὶ σωφροσύνης, οὐδεὶς περὶ ὑπεροψίας χρηµάτων καὶ δόξης, οὐδεὶς ταῦτα καὶ τὰ ἐν ταῖς Γραφαῖς παρηγγελµένα». (Περὶ κενοδοξίας καὶ ἀνατροφῆς τῶν τέκνων, 17, ΕΠΕ 30, 638). Ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖον ἡ κακία δύσκολα ξερριζώνεται ἀπὸ τὴν ψυχή, εἶναι ὅτι κανεὶς δὲν φροντίζει µὲ ἐπιµέλεια γιὰ τὰ παιδιά του, κανεὶς δὲν διαλέγεται µαζί τους γιὰ τὴν ἁγνότητα, κανεὶς γιὰ τὴν σεµνότητα, κανεὶς γιὰ τὴν καταφρόνηση τῶν χρηµάτων καὶ τῆς δόξας, κανεὶς γιὰ τὶς θεῖες ἐντολές, ποὺ περιέχονται µέσα στὴν Ἁγία Γραφή.

«Διὰ τοῦτο καὶ ὁ κοινὸς ἡμῶν Δεσπότης, ἰδὼν τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως τὴν ἀσθένεια, τὸν γάμον ἐνομοθέτησεν, ὥστε τῆς παρανόμου ἡμνᾶς μίξεως ἀπαγαγεῖν. Μὴ τοίνυν ἀµελῶµεν τῶν νέων, ἀλλ᾽ ἰδόντες τῆς καµίνου τὴν πυράν, πρὶν ἢ εἰς ἀσέλγειαν ἐγκυλισθῆναι, σπουδάζωµεν κατὰ τὸν τοῦ Θεοῦ νόµον αὐτοὺς συνάπτειν πρὸς γάµον, ἵνα καὶ τὰ τῆς σωφροσύνης αὐτοῖς διατηρῆται καὶ µηδεµίαν λύµην δέξωνται εξ ἀκολασίας, ἔχοντες ἀρκοῦσαν παραµυθίαν καὶ δυνάµενοι τῆς σαρκὸς τὰ σκιρτήµατα καταστέλλειν καὶ κολάσεως ἐκτὸς εἶναι». (Εἰς Γέν., ὁµιλ. ΝΘ´, 3, ΕΠΕ 4, 532 MG54, 517-518). Γι ᾽ αὐτὸ ἀκριβῶς καὶ ὁ κοινὸς Κύριός μας, βλέποντας τὴν ἀδυναμία τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, ἐνομοθέτησε τὸν γάμο, ὥστε νὰ μᾶς ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴν παράνομη συνουσία. Ἂς µὴ παραµελοῦµε λοιπόν τοὺς νέους, ἀλλὰ ἀφοῦ δοῦµε τὴν φωτιὰ τῆς καµίνου (τὴν δύναµη τοῦ πάθους), πρὶν κυλισθοῦν στὴν ἀνηθικότητα, ἂς φροντίζουµε νὰ τοὺς συνάπτουµε µὲ γάµο, σύµφωνα µὲ τὸ νόµο τοῦ Θεοῦ, ὥστε καὶ ἡ σωφροσύνη τους νὰ διατηρεῖται καὶ καµιὰ βλάβη νὰ µὴ δεχθοῦν ἀπὸ τὴν ἀκολασία, νὰ ἔχουν ἀρκετὴ παρηγοριὰ καὶ νὰ µποροῦν νὰ συγκρατοῦν τὰ σκιρτήµατα τῆς σάρκας καὶ νὰ µὴ τιµωρηθοῦν.

«Ἀκουέτω τὰ κατὰ τὸν Ἰωσὴφ πάντα συνεχῶς· µανθανέτω λοιπὸν τὰ περὶ τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ὅσος τοῖς σωφρονοῦσιν ἀπόκειται µισθός. Ἐπαγγέλου καὶ νύµφην ὡραίαν ἄξειν αὐτῷ καὶ τοῦ κλήρου ποιῆσαι διάδοχον. Πάντα ἀπείλησον, ἂν ἴδῃς τἀναντία καὶ λέγε πρὸς αὐτόν: «οὐκ ἐπιτευξόµεθα, παιδίον, γυναικὸς ἐναρέτου, ἐὰν µὴ πολλὴν ἐπιδείξῃ τὴν φυλακὴν καὶ τῆς ἀρετῆς τὴν ἐπίδοσιν καὶ ὡς ἂν καρτερήσῃς, ταχέως σε ἐπὶ γάµον ἄξω». (Περὶ κενοδοξίας καὶ ἀνατροφῆς τῶν τέκνων, 61, ΕΠΕ 30, 676). Ἂς ἀκούει συνεχῶς τὴν ἱστορία τοῦ Ἰωσὴφ µὲ ὅλες τὶς λεπτοµέρειες. Ἂς µαθαίνει ὅσα ἀναφέρονται στὴν βασιλεία τῶν οὐρανῶν, πόση δηλαδὴ ἀµοιβὴ περιµένει τοὺς σώφρονες καὶ ἁγνούς. Νὰ τοῦ ὑπόσχεσαι ὅτι θὰ τὸν νυµφεύσεις µὲ ὡραία γυναίκα καὶ ὅτι θὰ τὸν ἀφήσεις κληρονόµο τῆς περιουσίας σου. Ἂν ὅµως δεῖς νὰ κάνει τὰ ἀντίθετα ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ τὸν συµβούλεψες, ἀπείλησέ τον µὲ κάθε τρόπο καὶ πές του: «Παιδί µου, δὲν θὰ µπορέσουµε νὰ βροῦµε γιὰ σένα ἐνάρετη γυναίκα, ἂν δὲν ἐγκρατευθεῖς καὶ δὲν παρουσιάσεις ἐπίδοση στὴν ἀρετή. Ἂν ὅµως ὑποµείνεις, γρήγορα θὰ σὲ νυµφεύσω».

ΣΧΟΛΙΟΝ «Χ.Β.»: Ἡ σύγκριση αὐτόματη. Στὸν ὁρίζοντα τῆς συνετεύξεως τοῦ π. Φάρου δὲν πολυφαίνεται Θεός, δὲν ὑπάρχει βασιλεία τῶν οὐρανῶν, δὲν ὑπάρχει σωφροσύνη, δὲν ὑπάρχει ἀγωγὴ ἀρετῆς, δὲν ὑπάρχει γάμος, δὲν ὑπάρχει ἴχνος ὀρθοδόξου ἀνθρωπολογίας. Μόνο ἰησουίτικη ἑρμηνεία καὶ ψυχοθεραπευτικὲς δολιχοδρομίες, ἀναμεμιγμένες μὲ πολλὴ ὑπεροψία.

πηγή

Δεισιδαιμονίες καί ανοησίες

Πολλοί άνθρωποι γιά νά μή πιστεύσουν στόν Θεό πιστεύουν σέ πολλές ανοησίες, σέ όνειρα, σέ προλήψεις, σέ αριθμούς, σέ χρόνους καί καιρούς. Ο Απόστολος Παύλος γράφει πρός τούς Γαλάτας: «ημέρας παρατηρείσθε καί μήνας καί καιρούς καί ενιαυτούς! φοβούμαι υμάς μήπως εική κεκοπίακα εις υμάς» (Γαλ. δ', 10-11), δηλαδή εξετάζετε καί φυλάσσετε ορισμένους μήνες καί εποχές καί έτη. Φοβάμαι μήπως κουράσθηκα μάταια σέ σάς. Αναφέρεται σέ διάφορες εορτές, πού εόρταζαν πρίν τό βάπτισμα, τίς οποίες φύλατταν, χωρίς νά ενδιαφέρωνται γιά τήν νέα σχέση τους μέ τόν Χριστό.

Είναι ένα είδος μαγείας τό νά αποδίδη κανείς μαγικές δυνάμεις καί ενέργειες σέ μερικούς αριθμούς, όπως τό 13 κ.λ.π. Τόν μήνα πού μάς πέρασε (Οκτώβριος), δόθηκε μιά τέτοια ευκαιρία στούς ανθρώπους νά εκδηλώσουν τήν δεισιδαιμονία τους, γιατί τήν 10 Οκτωβρίου οι αριθμοί τής ημέρας, τού μήνα καί τού έτους συνέπεσαν, ήτοι 10-10-10. Καί επειδή αυτές οι ημερομηνίες σημειώνονται κάθε εκατό χρόνια, νόμισαν ότι είναι κάτι σημαδιακό.

Σημειώθηκε, λοιπόν, ότι «τό ομοιόμορφο τής ημερομηνίας προσφέρεται» γι’ αυτό τήν «Κυριακή 10-10-10, στήν Αυστραλία τουλάχιστον, πρόκειται νά σημειωθή ρεκόρ γάμων... Όπως εξήγησαν τελετάρχες πολιτικών γάμων στήν Χώρα αυτή, πολλά ζευγάρια τίς προτιμούν» (Εστία 9-10-2010).

Ο γάμος είναι ένα σημαντικό γεγονός στήν ζωή τών ανθρώπων, διότι συνδέεται μέ τήν αγάπη δύο ανθρώπων καί τόν καρπό τους πού είναι τά παιδιά. Επίσης, συνδέεται καί μέ τήν σωτηρία τους, γιατί η οικογένεια είναι ο χώρος άσκησης καί βίωσης τού μυστηρίου τής σωτηρίας. Οπότε πρέπει νά στηρίζεται σέ σωστές βάσεις, στόν Θεό, τήν Εκκλησία καί όχι σέ αριθμούς, σέ δεισιδαιμονίες καί σέ ανοησίες. Ο ίδιος ο άνθρωπος πρέπει νά δώση νόημα ζωής στά πράγματα καί τά γεγονότα, καί ιδίως οι Χριστιανοί πρέπει νά στηρίζουν τήν σχέση τους στόν Χριστό.

Υπάρχει καί μιά άλλη παράμετρος στό θέμα αυτό πού μπορεί νά επισημανθή. Η ίδια πληροφορία αναφέρει συγχρόνως ότι ο τελετάρχης γάμων στήν Αυστραλία, πού έκανε λόγο γιά τήν προσέλκυση πολλών ζευγαριών νά τελέσουν τόν γάμο τους τήν 10-10-10, «προσέθεσε αστειευόμενος πώς τελικώς δέν εξυπηρετεί τούς άνδρες, γιατί "δέν θά έχουν καμμιά δικαιολογία, άν ξεχάσουν τήν επέτειο τών γάμων τους"».

Αυτό δείχνει ότι οι άνθρωποι δίνουν μεγάλη σημασία στίς επετείους καί όχι στήν ουσία τών πραγμάτων καί γεγονότων. Κανείς δέν αρνείται τίς εορταστικές εκδηλώσεις τών επετείων, αλλά πρέπει νά επισημανθή ότι η αγάπη μέσα στόν γάμο πρέπει νά ολοκληρωθή, από συναίσθημα πρέπει νά γίνη βαθύ αίσθημα πού συνδέεται μέ τόν πόνο, τήν θυσία καί τήν προσφορά καί ακόμη η ιδιοτελής αγάπη πρέπει νά γίνη ανιδιοτελής. Αυτό συνδέεται μέ τήν άσκηση καί τήν θεραπεία. Όταν δή κανείς τό θέμα τού γάμου έξω από τήν θεραπευτική καί σωτηριώδη προοπτική, δέν ωφελούν ούτε οι σημαδιακές ημερομηνίες, ούτε η ενθύμηση τών επετείων τού γάμου.

Όσοι δέν πιστεύουν στόν Θεό τουλάχιστον πρέπει νά σοβαρευθούν γιά νά μή κάνουν ανοησίες. Ο γάμος είναι σοβαρή υπόθεση καί μέ αυτό τό πνεύμα πρέπει νά αντιμετωπίζεται.

πηγή