«Πείτε τους ότι χάσατε το διαβατήριο»
Της Ευρυδικης Μπερση/ ebersi@kathimerini.gr
«Τι καμώματα είναι τούτα, με το ζόρι παντρειά...», διαμαρτυρόταν ο Χαραλάμπης στο παλαιό άσμα, απέναντι στον χορό των συγγενών που επέμεναν να τον σύρουν στην εκκλησία. Η σύγχρονη εκδοχή του τραγουδιού είναι γαλλόφωνη, κυκλοφορεί σε 50.000 αντίτυπα και υπογράφεται από το δημαρχείο του Παρισιού.
«Mariages forc s, vous avez le droit de dire non» («καταναγκαστικοί γάμοι, έχετε δικαίωμα να πείτε όχι») είναι ο τίτλος φυλλαδίου που διανέμουν από τις αρχές Αυγούστου οι κοινωνικές υπηρεσίες της γαλλικής πρωτεύουσας. Σε δεκαπέντε σελίδες, το φυλλάδιο δίνει οδηγίες προς υποψήφιους γαμπρούς, κυρίως όμως προς υποψήφιες νύφες για το πώς να αποφύγουν τα δεσμά του γάμου. Το φυλλάδιο δεν περιλαμβάνει ευφάνταστες δικαιολογίες για το στρίβειν, ούτε χρήσιμες συμβουλές για την αντιμετώπιση συναισθηματικών εκρήξεων. Το πρόβλημα δεν είναι πώς θα χειριστεί κανείς το έτερον ήμισυ, ούτε τα πεθερικά και τα λοιπά εξ αγχιστείας σόγια, αλλά το τι θα κάνει με τη δική του οικογένεια.
Περίπου 70.000 κοπέλες στη Γαλλία, σχεδόν αποκλειστικά κόρες μεταναστών, θεωρείται ότι διατρέχουν κίνδυνο να τις παντρέψουν οι οικογένειές τους κυριολεκτικά με το ζόρι. Πολλές υποκύπτουν στις πιέσεις και βρίσκονται εγκλωβισμένες πλάι σε έναν άγνωστο. Η γνωστή επωδός «θα τον αγαπήσεις» συχνά αποδεικνύεται απατηλή – ένα στα τέσσερα τηλεφωνήματα κακοποιημένων γυναικών στο κέντρο βοήθειας NPNS προέρχεται από γυναίκες που ζουν σε καταναγκαστικό γάμο.
Από πέρυσι, τα ειδικά κέντρα κατέγραψαν αύξηση στον αριθμό των γυναικών που επιζητούν να ξεφύγουν από καταναγκαστικούς γάμους και το δημαρχείο απάντησε με εκστρατεία βοήθειας. «Το να αρνηθείτε τον γάμο δεν σημαίνει ότι δεν σέβεστε τους γονείς σας ή ότι εγκαταλείπετε την κουλτούρα και τη θρησκεία σας», γράφει το φυλλάδιο. «Ούτε οι γονείς σας ούτε οι αδερφοί σας ούτε οι θείοι σας μπορούν να αποφασίσουν για σας». Μετά τις θεωρητικές προτροπές και τις νομικές αναφορές στο άρθρο 146 του αστικού κώδικα («δεν υπάρχει γάμος χωρίς συναίνεση»), το φυλλάδιο περνάει στο ψητό.
«Κάνετε τα πάντα για να μη φύγετε από τη γαλλική επικράτεια. Για να κερδίσετε χρόνο, αφήστε το διαβατήριό σας σε κάποιο έμπιστο πρόσωπο και πείτε στην οικογένειά σας ότι το χάσατε». Πολλοί καταναγκαστικοί γάμοι γίνονται υπό το πρόσχημα των διακοπών, καθώς οι οικογένειες των μεταναστών επιστρέφουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, όπου οι διάφορες θείες έχουν κλείσει το προξενιό. Για όσες νύφες έχουν τη γαλλική υπηκοότητα, τα πράγματα είναι σχετικά εύκολα, αφού επιστρέφοντας μπορούν να ακυρώσουν τον γάμο. Αν όμως υπόκεινται στους νόμους της ξένης χώρας, το γαλλικό κράτος σηκώνει τα χέρια ψηλά. «Ζητήστε βοήθεια από οργανώσεις της χώρας στην οποία βρίσκεστε», είναι η μόνη συμβουλή που μπορεί να δώσει το δημαρχείο. Και τονίζει: «Σε μερικές χώρες, όπως η Αλγερία, το Μαρόκο, η Σενεγάλη και η Τουρκία, ο νόμος απαιτεί κοινή συναίνεση για τον γάμο».
Στην προσπάθεια αντιμετώπισης του φαινομένου, η γαλλική νομοθεσία άλλαξε και το χρονικό περιθώριο στο οποίο μπορεί κανείς να προσφύγει για να ακυρώσει καταναγκαστικό γάμο, αυξήθηκε δηλαδή από τους έξι μήνες στα πέντε χρόνια. Με τον κίνδυνο, βέβαια, πέντε χρόνια μετά, πολλοί και πολλές να θυμηθούν ότι ίσως τελικά η καταπίεση είχε ξεκινήσει από την αρχή...
