Κάποιοι συνάνθρωποί μας απορούν για την πολυγαμία που ίσχυε στην Παλαιά Διαθήκη, και κάποιοι άλλοι, (όπως οι Μουσουλμάνοι), θέλουν να πιστεύουν ότι η Αγία Γραφή είναι υπέρ της πολυγαμίας, μόνο και μόνο επειδή την επιτρέπει και η δική τους θρησκεία. Κάποιοι άλλοι πάλι, αναρωτιούνται, γιατί ο Θεός την επέτρεπε στην Παλαιά Διαθήκη αλλά εγκαταλείφθηκε στην Καινή; Και αν ήταν κάτι κακό, ώστε να εγκαταλειφθεί στην Καινή Διαθήκη, γιατί την επέτρεπε ο Ίδιος ο Θεός στην Παλαιά; Άλλαξε άραγε ο Θεός "ηθικό προσανατολισμό"; Ας δούμε τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα.
Η πολυγαμία ΔΕΝ ήταν αποδεκτή από τον Μωσαϊκό Νόμο (και τις προ αυτού διαθήκες), ως κάτι σωστό, αλλά ήταν απλώς ΑΝΕΚΤΗ. Δηλαδή, υπάρχουν πράγματα που αν και ο Θεός τα ανέχεται να συμβαίνουν, δεν σημαίνει ότι τα θεωρεί και σωστά. Ο Θεός συγκαταβαίνει στις συνθήκες των κοινωνιών μας, και μερικά πράγματα απλώς τα ανέχεται. Στις πατριαρχικές κοινωνίες της Ανατολής, η πολυγαμία ήταν κάτι ανεκτό, και θεωρείτο σωστό από τους ανθρώπους των κοινωνιών αυτών. Ήταν τόσο ριζωμένο στην κοινωνία τους ότι μπορούσαν να παντρεύονται πολλές γυναίκες, που αν ο Θεός τότε ξεκαθάριζε με νόμο απαγόρευση της πολυγαμίας, απλούστατα γνώριζε ότι ο λαός Ισραήλ ΔΕΝ θα μπορούσε να ανταποκριθεί σε αυτό, και θα αποτύγχανε γενικά στην πορεία του, και στην υποταγή του στον Νόμο γενικά. Γι’ αυτό δεν την απαγόρευσε ο Θεός, παρά το ότι ΔΕΝ ΣΥΜΦΩΝΟΥΣΕ ως προς αυτή την πρακτική. Άλλο λοιπόν το ότι δεν απαγορεύθηκε κάτι, και το ότι έγινε ανεκτό, και άλλο το να θεωρηθεί κάτι ως νομοθετημένη πρακτική αποδεκτή από τον Θεό.
Άρα, δεν χρειάζεται να υπάρχει νόμος, που να καταργεί κάποιον παλιό, απλούστατα, επειδή εκείνος ο παλιός νόμος ήταν ανύπαρκτος! Δεν υπήρχε νόμος που να διατάζει την πολυγαμία. Δεν τίθεται λοιπόν θέμα αλλαγής νόμου. Το σωστό ήταν εξ’ αρχής ο γάμος μεταξύ ΕΝΟΣ άνδρα και μιας γυναίκας. Η ανοχή που υπήρχε για αιώνες, όσον αφορά την πολυγαμία, ήταν μια λοξοδρόμηση από τη σωστή πρακτική. Ούτε η Χριστιανική πίστη στηρίζεται σε νόμους. Δεν είναι σύστημα νόμων. Άρα ούτε σε αυτό χρειάζεται να διατάξει κάποιος, για να κατανοήσουμε αυτό που είναι σωστό και να το εφαρμόσουμε. Η Χριστιανική πίστη είναι ΠΟΡΕΙΑ, και οι Χριστιανοί προοδεύουν από το χειρότερο προς το καλύτερο. Από τη λοξοδρόμηση προς την ευθεία. Άλλωστε η λέξη: «αμαρτία» σημαίνει: «αστοχία», και κάθε λοξοδρόμηση από το στόχο είναι αμαρτία, έστω και αν γίνεται ανεκτή από τον Θεό. Δεν χρειάζεσαι νόμο, για να καταλάβεις ότι δεν είναι καλό να ρίχνεις μπουνιές στους φίλους σου! Κοινή λογική χρειάζεται και συνείδηση.
Πώς τα ξέρουμε όλα αυτά; Μας τα ξεκαθαρίζει ο Ιησούς Χριστός στην Αγία Γραφή (και όχι μόνο η Εκκλησία στους Ιερούς Κανόνες, που δεν είναι «νόμοι» αλλά κανόνες συμπεριφοράς). Λέει λοιπόν προς τους Φαρισαίους ο Κύριος Ιησούς Χριστός τα εξής, περί του γάμου ανδρός και γυναικός, και περί διαζυγίου:
«ουκ ανέγνωτε ότι ο ποιήσας απ’ αρχής άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς και είπεν, 5 ένεκεν τούτου καταλείψει άνθρωπος τον πατέρα αυτού και την μητέρα και κολληθήσεται τη γυναικί αυτού, και έσονται οι δύο εις σάρκα μίαν; 6 ωστε ουκέτι εισί δύο, αλλά σαρξ μία. ό ουν ο Θεός συνέζευξεν, άνθρωπος μη χωριζέτω» (Ματθαίος 19/ιθ: 4-6).
Πρόσεξε εδώ το σημείο: Ο Ιησούς ξεκαθαρίζει, ότι εφόσον ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο με ΔΥΟ φύλα, και εφόσον είπε: «έσονται ΟΙ ΔΥΟ εις σάρκα μία», σημαίνει ότι ΕΞ ΑΡΧΗΣ αυτή είναι η σωστή κατεύθυνση που οφείλει να ακολουθήσει ο άνθρωπος. Εδώ ο Ιησούς, αν και κουβεντιάζει για διαζύγιο, μας δίνει το ζήτημα ευρύτερα. Μας ξεκαθαρίζει ότι ο γάμος πρέπει να συνίσταται από ΔΥΟ μόνο ανθρώπους, αχώριστους, που να προέρχονται από τα δύο διαφορετικά φύλα που δημιούργησε ο Θεός. Κάθε διαφοροποίηση από αυτό, είναι «ΑΠ’ ΑΡΧΗΣ» αστοχία - αμαρτία. Και αυτό μας δείχνει, ότι στο Μωσαϊκό Νόμο, παρά την ανοχή του Θεού για την πολυγαμία, η κατάσταση εκείνη ήταν ΣΤΡΕΒΛΗ από το πρότυπο του «απ’ αρχής», και όχι νόμιμη. Και εφόσον δεν ήταν νόμιμη αλλά στρεβλή, δεν υπάρχει ανάγκη για νέα νομοθέτηση, επιστροφής προς το ορθό, το «απ’ αρχής».
Το ότι η κατάσταση ήταν στρεβλή στο Μωσαϊκό Νόμο, και ΟΧΙ ΝΟΜΙΜΗ, το βλέπουμε στα παρακάτω λόγια του Ιησού Χριστού, τα οποία αν και εξακολουθεί να μιλάει για διαζύγιο, εφαρμόζονται στο γάμο γενικά:
«7 λέγουσιν αυτώ· τι ουν Μωσής ενετείλατο δούναι βιβλίον αποστασίου και απολύσαι αυτήν; 8 λέγει αυτοίς· ότι Μωσής προς την σκληροκαρδίαν υμών επέτρεψεν υμίν απολύσαι τας γυναίκας υμών· απ’ αρχής δε ου γέγονεν ούτω. 9 λέγω δε υμίν ότι ος αν απολύση την γυναίκα αυτού μη επί πορνεία και γαμήση άλλην, μοιχάται» (Ματθαίος 19/ιθ: 7-9).
Πάνε εδώ να τον στριμώξουν οι Φαρισαίοι και να τον βγάλουν αντίθετο από τον Νόμο του Μωυσή, και του λένε: «Τότε, αν είναι έτσι που τα λες, γιατί ο Μωυσής έδινε διαζύγιο;» Και ο Χριστός τους ξεκαθαρίζει, ότι αυτά που διέταζε ο Μωυσής στον Μωσαϊκό Νόμο περί διαζυγίου (αλλά και περί γάμου γενικότερα), τα διέταζε ΓΙΑ ΤΗ ΣΚΛΗΡΟΚΑΡΔΙΑ ΣΑΣ, και όχι επειδή έτσι ήταν το σωστό. Επειδή ΓΝΩΡΙΖΕ ότι δεν θα υπακούσετε στον Νόμο, και ότι αυτό ΔΕΝ θα μπορέσετε να το αντέξετε, γι’ αυτό αν και παράνομο, το θεσμοθέτησε! Αλλά ο Ιησούς επαναλαμβάνει, ότι «απ’ αρχής όμως δεν έγινε έτσι». Δηλαδή τους επαναφέρει στο σωστό, το «απ’ αρχής».
Δηλαδή, όπως παρατηρούμε, συνέβαινε το ίδιο που συμβαίνει και σήμερα, όταν η Εκκλησία συγκαταβαίνει ΣΤΗ ΣΚΛΗΡΟΚΑΡΔΙΑ πολλών χλιαρών Χριστιανών, και τους δίνει έγγραφο διαζυγίου! Γιατί τους το δίνει αφού είναι παράνομο; Για τον ίδιο λόγο που το έδινε και ο Μωυσής: «Για τη σκληροκαρδία μας»! Λέει η Εκκλησία: «Αφού το θέλουν τόσο πολύ, και θα χάσουν εντελώς την πίστη αν τους το αρνηθούμε, ας τους το δώσουμε, τουλάχιστον μήπως κερδίσουν παράδεισο έστω και σε κάποιο βαθμό ανάπηροι»! Γιατί οι αγωνιζόμενοι και ενσυνείδητοι Χριστιανοί, ΠΟΤΕ δεν θα ζητήσουν διαζύγιο, εκτός αν υπάρχει λόγος πορνείας, ή κινδυνεύει η σωματική τους ακεραιότητα. Για τους σκληρόκαρδους όμως δίνεται αυτή η λύση, έστω και αν είναι στρεβλή.
Ένα ακόμα σημείο που δείχνει τη σαφή απαγόρευση του Κυρίου Ιησού, για γάμο με δεύτερη γυναίκα, στο ίδιο αυτό χωρίο που εξετάζουμε, είναι το εξής: Στο Ματθ. 19/ιθ: 9, κανονικά, δεν θα υπήρχε κανένας λόγος να μπει η φράση "και γαμήση άλλην". Εάν συμφωνούσε με την πολυγαμία, αυτό είναι αυτονόητο ότι δηλαδή θα μπορούσε να παντρευτεί κι άλλη. Κι όμως, δεν λέει απλά "όποιος χωρίσει τη γυναίκα του, εκτός για λόγο πορνείας γίνεται μοιχός" αλλά προσθέτει και τη φράση "και γαμήση (έρθει σε κοινωνία γάμου με) άλλη". Συνεπώς, ο γάμος ενός παντρεμένου με άλλη γυναίκα, (δεύτερη), είναι κατά την Καινή Διαθήκη μοιχεία.
Και για να φανεί πόσο σκληρό έβλεπαν οι Ισραηλίτες εκείνου του καιρού το να συμμορφωθούν με το «απ’ αρχής», δείτε τι του απάντησαν οι ίδιοι η μαθητές του στη συνέχεια:
«10 λέγουσιν αυτώ οι μαθηταί αυτού· ει ούτως εστίν η αιτία του ανθρώπου μετά της γυναικός, ου συμφέρει γαμήσαι. 11 ο δε είπεν αυτοίς· ου πάντες χωρούσι τον λόγον τούτον, αλλ’ οίς δέδοται» (Ματθαίος 19/ιθ: 10,11).
Δηλαδή, είχαν ποτισθεί μέχρι το κόκαλο, από τη νοοτροπία, ότι αν κάποιος παντρευτεί, ανά πάσα στιγμή μπορεί να χωρίσει τη γυναίκα του για κάθε αιτία, και αν δεν μπορούσε να το κάνει αυτό, δεν σύμφερε καθόλου να παντρευτεί! Και τότε ο Ιησούς τους ξεκαθαρίζει ότι: «Αυτό που σας λέω, το ξέρω ότι δεν μπορείτε όλοι σας να το αποδεχθείτε, γιατί σας φαίνεται δύσκολο. Όμως σε όποιους είναι δοσμένο από τη Θεία Χάρη, θα το ακολουθήσουν». Γιατί δεν είναι όλοι σκληρόκαρδοι, και τα «σκεύη εκλογής» του Κυρίου θα τηρήσουν το «απ’ αρχής», ώστε να λάβουν το μισθό τους ακέραιο την ημέρα της κρίσης. Και αυτά που λέει ο Χριστός, δεν ισχύουν μόνο για το διαζύγιο, αλλά για κάθε τομέα του γάμου, όπου παραβιάζεται η «απ’ αρχής» τάξη που έθεσε ο Θεός.
Αν και υπάρχουν και άλλα σχετικά σημεία στην Αγία Γραφή, νομίζω ότι και μόνο τα παραπάνω είναι αρκετά για να καταλάβει κάποιος την απάντηση σε αυτό το ζήτημα. Αλλά θα αναφερθεί άλλο ένα εδάφιο, ώστε να φανεί ότι άλλο είναι να «νομοθετεί» κάποιος κάτι, και άλλο να το ανέχεται ως αναγκαίο κακό:
Ας δούμε τι γράφει ο απόστολος Παύλος στον επίσκοπο Κρήτης Τίτο, τι προσόντα πρέπει να έχει κάποιος που διοριζόταν πρεσβύτερος. Την εποχή εκείνη, η λέξη: πρεσβύτερος και η λέξη επίσκοπος, σήμαιναν το ίδιο, δηλαδή τον «πρεσβύτερο», και όχι τον σημερινό επίσκοπο. Ο επίσκοπος ήταν γνωστός μόνο με το όνομά του, και όχι με τον τίτλο: «επίσκοπος». Ο Τίτος ήταν επίσκοπος με τη σημερινή έννοια. Λέει λοιπόν ο Παύλος στον Τίτο, ότι κάποιος για να γίνει επίσκοπος:
«ει τις εστιν ανέγκλητος, μιας γυναικός ανήρ» (Τίτον 1/α: 6).
Και το πρώτο ερώτημα που τίθεται εδώ, είναι το εξής: Γιατί το λέει αυτό; Υπήρχε δηλαδή περίπτωση, να υπάρχει Χριστιανός με περισσότερες από μία γυναίκες;
Πρέπει να θυμόμαστε, ότι η εποχή εκείνη ήταν μεταβατική. Ο Χριστιανισμός διαδιδόταν κυρίως στις Εβραϊκές ομάδες της διασποράς μέσα στην αυτοκρατορία της Ρώμης (αλλά και αλλού). Και οι Εβραίοι συχνά είχαν πολλές γυναίκες. Τι θα συνέβαινε λοιπόν, αν κάποιος πολύγαμος γινόταν Χριστιανός; Θα έδιωχνε κάποιες από τις γυναίκες του; Τι έφταιγαν αυτές; Δεν θα ήταν σκληρό γι’ αυτές; Τι έφταιγαν και τα παιδιά του, να χάσουν τις μανάδες τους; Είναι προφανές, ότι σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν εξανάγκαζε κανείς τους ανθρώπους αυτούς να ακολουθήσουν κατ’ ανάγκην το «απ’ αρχής». Αλλά πρεσβύτεροι ΔΕΝ μπορούσαν να γίνουν, γιατί ο πρεσβύτερος έπρεπε να είναι υπόδειγμα για τον σωστό τρόπο ζωής.
Δεν πρέπει λοιπόν να βλέπουμε τα πράγματα «νομικίστικα». Δεν είναι η Χριστιανική πίστη «διατάξεις». Ακόμα και οι «διατάξεις» στην πίστη, είναι κανόνες συμπεριφοράς, που ο καθένας ελεύθερα ακολουθεί, ή απορρίπτει αν είναι σκληρόκαρδος. Και όσο μπορεί και θέλει, προοδεύει.
Σε αυτά τα παραπάνω, να προσθέσουμε ότι ο ανδραδελφικός γάμος, δεν θεωρείται ως πολυγαμικός νόμος. Δεν ήταν κατ’ ανάγκην πολύγαμος αυτός που θα παντρευόταν τη γυναίκα του συγγενή του. Μπορεί να μην ήταν καν παντρεμένος. Αλλά εφόσον δεν απαγορευόταν η πολυγαμία, δεν υπήρχε και πρόβλεψη για μονογαμία στον ανδραδελφικό γάμο. Αυτός όμως, είναι ένας Ισραηλιτικός θεσμός που δεν διατηρήθηκε στη Χριστιανική Εκκλησία, γι' αυτό και δεν έχει σχέση με τους Χριστιανούς.
Ν. Μ.
