Μπαμπά, μ’ αγαπάς; Μαμά, μ’ αγαπάς;
Επιστολή σε γονιό, που η έφηβη κόρη του είναι έγκυος
Μπαμπά, μ’ αγαπάς;
Μαμά, μ’ αγαπάς;
Θα έρθει η στιγμή που θ’ ακούσεις αυτή την ερώτηση απ’ το παιδί σου.
Και ίσως αυτή η στιγμή να έχει έρθει ήδη.
Θα το ακούσεις με πόνο, γιατί το παιδί σου πονάει. Και πονάει περισσότερο, γιατί φοβάται πώς θα αντιδράσεις, όταν σου πει το πρόβλημά του. Φοβάται ότι θα αντιδράσεις βίαια και θα κάνεις το πρόβλημά του πολύ χειρότερο, πολύ πιο οδυνηρό. Φοβάται ότι θα του προκαλέσεις πόνο. Και, αν μπορούσε, δε θα σου έλεγε ποτέ το πρόβλημά του – θα σου το έκρυβε για πάντα. Επειδή φοβάται ότι θα στραφείς εναντίον του, χωρίς αγάπη, για να υπερασπιστείς τιποτένιες «αξίες»: το όνομά σου, την «αξιοπρέπειά σου», με δυο λόγια: τον εγωισμό σου.
Γι’ αυτό, αδελφέ μου, γι’ αυτό, αδελφή μου, πρέπει να σε ρωτήσω κι εγώ:
Ποιον αγαπάς περισσότερο, το παιδί σου ή τον εαυτό σου; Το παιδί σου ή τις ηθικές αρχές σου;
Πρόσεξε, γιατί από την απάντησή σου θα κριθούν οι ίδιες οι ηθικές αρχές σου.
Ξέρω κάποιον γνωστό σου, που έδωσε ξεκάθαρη απάντηση σ’ αυτό το πρόβλημα: ότι αγαπάει μόνο το παιδί του, όχι τον εαυτό του, ούτε το όνομά του, ούτε νοιάζεται για τις ηθικές αρχές του ή για την «αξιοπρέπειά του», όταν το παιδί του κινδυνεύει, ακόμη κι αν εκείνο, με λάθη και ανωριμότητα, έχει προκαλέσει μόνο του τη συμφορά του. Δεν τον νοιάζει η γνώμη «της κοινωνίας» για τις πράξεις του, ενώ ο ίδιος νοιώθει όμορφα και αξιοπρεπής όταν σωθεί το παιδί του από τα προβλήματα που το ίδιο έχει προκαλέσει στον εαυτό του. Και ξέρει ένα μόνο τρόπο να το σώσει: να το σφίξει στην αγκαλιά του και να το φροντίσει, χωρίς να το ρωτήσει τίποτα, χωρίς να του ζητήσει τίποτα, χωρίς να το κρίνει για τίποτα.
Αυτός ο γνωστός σου –πολύ γνωστός σου– είναι ο Χριστός. Έδωσε αυτή την απάντηση, όχι μόνο συγχωρώντας τους σταυρωτές Του πάνω στο σταυρό, αλλά και διδάσκοντας την παραβολή του ασώτου υιού. Σ’ αυτή την παραβολή, ο Πατέρας (που είναι ο ίδιος ο Χριστός) όχι μόνο ανοίγει την πόρτα του στο γιο του, που επιστρέφει σε κακά χάλια από δικές του ανοησίες (έφαγε το μερίδιό του από την πατρική περιουσία και μετά πέθαινε απ’ την πείνα), αλλά και βγαίνει ο ίδιος να τον αγκαλιάσει και να τον πάρει στο σπίτι, μόλις τον βλέπει από μακριά να πλησιάζει.
Ξέρω ότι η στάση αυτή σκανδαλίζει πολλούς, που νομίζουν πως είναι πιο δίκαιοι ή πιο σοφοί απ’ το Χριστό, δηλαδή το Θεό. Αυτοί θα έκλειναν την πόρτα στο παιδί τους – είναι εκείνοι που λένε τα απάνθρωπα και εγκληματικά λόγια: «Εγώ σε προειδοποίησα. Αν χρειαστείς βοήθεια, να μην έρθεις σε μένα».
Δε φαντάζομαι να είσαι κι εσύ απ’ αυτούς. Αν όμως είσαι (σκέψη που με πικραίνει βαθύτατα), τότε κακώς έγινες γονιός. Κακώς ο Θεός σού εμπιστεύτηκε το παιδί σου, ή τα παιδιά σου. Δεν το άξιζες, γιατί δεν ξέρεις να αγαπάς. Ή μάλλον ξέρεις να αγαπάς τον εαυτό σου, αλλά όχι τα παιδιά σου.
Δεν είσαι τέτοιος γονιός, ελπίζω. Είσαι από τους γονιούς που αγαπούν το παιδί τους πιο πολύ από την ηθική τους, πιο πολύ από το όνομά τους και τη γνώμη των άλλων γι’ αυτούς, πιο πολύ ακόμη και από την αξιοπρέπειά τους και φυσικά πιο πολύ από τον εαυτό τους. Έτσι είναι;
Πάντως, ό,τι κι αν είναι, ήρθε η ώρα να το δείξεις. Τώρα η κόρη σου σε χρειάζεται πιο πολύ από κάθε φορά. Πολύ περισσότερο απ’ όσο σε χρειάζεται για να της πληρώνεις τα φροντιστήρια ή τις ξένες γλώσσες ή το κολυμβητήριο. Τώρα δεν παίζεται η εισαγωγή της στο πανεπιστήμιο, αλλά κάτι αφάνταστα πιο σημαντικό, κάτι πραγματικά σοβαρό: η ζωής της και η ζωή του παιδιού της.
Να, καλά κατάλαβες: η κόρη σου είναι έγκυος.
Καλά θα κάνεις να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου. Είπες ότι την αγαπάς. Άρα δε θες να της προκαλέσεις πόνο. Δε θες να την «τιμωρήσεις». Δε θες να χειροτερέψεις το πρόβλημά της. Άλλωστε, αν τη στενοχωρήσεις, εσύ θα στενοχωρηθείς πιο πολύ. Αν την κάνεις να πονέσει, εσύ θα πονέσεις πιο πολύ. Αυτό δεν είναι η αγάπη;
Αυτό είναι και το κριτήριο, για να δεις αν πράγματι αγαπάς την κόρη σου πιο πολύ ή τον εαυτό σου: όταν βρέθηκες στην ανάγκη να την τιμωρήσεις, πόνεσες εσύ το ίδιο ή και πιο πολύ απ’ αυτήν; Αν ναι, τότε την αγαπάς. Αν ένιωσες ικανοποίηση, που «απέδωσες δικαιοσύνη» ή που «έκανες το καθήκον σου» και τη «συνέτισες» ως γονιός, τότε φοβάμαι πως πρέπει να την αγαπήσεις πιο πολύ. Δεν την αγαπάς αρκετά.
Τώρα, πάντως, ήρθε η ώρα να τη στηρίξεις. Αυτό είναι –μόνον αυτό– το καθήκον σου ως γονιού. Όχι να την κρίνεις, όχι να την κατηγορήσεις, όχι να τη «διορθώσεις» ή να τη «συνετίσεις», όχι όλες αυτές οι βλακείες. Είναι αργά πια. Τώρα η κόρη σου έχει ένα πρόβλημα. Και το καθήκον σου είναι να της συμπαρασταθείς – με το μόνο τρόπο που μπορεί κάποιος να συμπαρασταθεί στο συνάνθρωπό του, με την αγάπη.
Αγκάλιασέ την, στήριξέ την, άφησέ την να σου μιλήσει, να κλάψει κοντά σου, αν το έχει ανάγκη, πες της και δείξε της ότι την αγαπάς εξίσου με πριν, ότι δε νομίζεις ότι «σε πρόδωσε», «σε απογοήτευσε» κ.τ.λ. Όλοι κάνουμε λάθη. Αλλά οι αληθινά δικοί μας άνθρωποι μάς αγαπάνε γι’ αυτό που είμαστε, όχι γι’ αυτά που κάνουμε. Κι εμείς αγαπάμε τους άλλους, και τα παιδιά μας, γι’ αυτό που είναι, όχι γι’ αυτά που κάνουν. Και αυτό που είναι αξίζει πάρα πολύ την αγάπη μας, όσα λάθη κι αν έχουν κάνει ή εξακολουθούν να κάνουν.
Πρόσεξε όμως. Εδώ, εκτός από την κόρη σου, άλλος ένας άνθρωπος αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα. Ο άνθρωπος αυτός είναι το εγγονάκι σου.
Έχεις ένα εγγονάκι, ξέρεις. Η κόρη σου είναι έγκυος, κι αυτό σημαίνει ότι μέσα της άρχισε ήδη να ζει ένα άλλο ανθρώπινο πλάσμα, πάρα πολύ ανθρώπινο, άνθρωπος όσο κι εσύ, όσο ο άλλος γονιός του παιδιού σου, όσο το ίδιο το παιδί σου. Κι αυτός ο καινούργιος άνθρωπος (δεν τον βλέπεις, ίσως δεν έχει ακόμη σχηματιστεί η καρδιά του, αλλά υπάρχει, ζει και έχει ανθρώπινη ψυχή, δώρο του Θεού, ψυχή αθάνατη, που δεν θα πεθάνει ακόμη κι αν το μικροσκοπικό σώμα του πεθάνει τώρα), αυτός λοιπόν ο καινούργιος άνθρωπος δεν είναι ξένος για την κόρη σου, δεν είναι ξένος για σένα, είναι σάρκα από τη σάρκα σου και αίμα από το αίμα σου. Είναι πολύ στενός σου συγγενής, εγγονάκι σου. Σε λίγους μήνες θα είναι κοντά σου, θα το κρατάς αγκαλιά και θα το παίζεις στα γόνατά σου. Και σε λίγα χρόνια θα είναι ολόκληρος άντρας ή κοτζάμ γυναίκα.
Εδώ λοιπόν, αγαπητέ μου γονιέ (αγαπητέ μου αδελφέ, αγαπητή μου αδελφή), θα δώσεις εξετάσεις στη συνείδησή σου, στο παιδί σου και στον ίδιο το Θεό, άσχετα αν πιστεύεις ή όχι σ’ Αυτόν.
Τι θα προτιμήσεις; Προτιμάς το εγγονάκι σου (το μελλοντικό άντρα, τη μελλοντική γυναίκα) ή θα απαιτήσεις από την κόρη σου να το ξεφορτωθεί και θα το ξεχάσετε όλοι μαζί, για ένα φτηνό τίμημα, όπως το να μπει στο πανεπιστήμιο ή να κάνει καριέρα ή να ζήσει τη ζωή της (με σεξουαλικές χαρές, αλλά χωρίς υποχρεώσεις) ή, ακόμα χειρότερο, για να μη «ρεζιλευτείτε στη γειτονιά ή στη δουλειά σας ή στον κύκλο σας»;
Άλλωστε η κόρη σου είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει ποτέ να το ξεχάσει. Αντίθετα, είναι μάλλον σίγουρο πως σε κάθε πρόβλημα, που θα συμβαίνει αργότερα στη ζωή της, θα σκέφτεται: «Τιμωρούμαι, γιατί κάποτε σκότωσα εκείνο το παιδάκι, το παιδάκι μου». Ακόμη κι όταν γεράσει, δε θα της έχουν φύγει οι τύψεις.
Αυτό το παιδί, ξέρεις, δεν είναι σκουπίδι, δεν είναι αντικείμενο. Δεν είναι «λάθος». Είναι ένας άνθρωπος. Ένα δώρο του Θεού στην κόρη σου και σε σένα. Είναι οι εξετάσεις που δίνετε όλοι μαζί για να χάσετε τα πάντα (όσα αξίζουν περισσότερο στον κόσμο, και δεν είναι η καριέρα ή οι απολαύσεις) ή να κερδίσετε τα πάντα. Όχι μόνο τώρα, αλλά (δε με νοιάζει αν δεν το πιστεύεις) στην αιωνιότητα.
Θα κλείσω αυτό το γράμμα λέγοντας τίμια τι θα έκανα εγώ στη θέση σου.
Θα συμπαραστεκόμουν στην κόρη μου δίνοντάς της όλη μου την αγάπη και χωρίς να την κατηγορήσω για τίποτα. Και θα την παρακαλούσα να κρατήσει το μωρό, ακόμη κι αν η ίδια είχε αποφασίσει να «τερματίσει την κύηση» (όπως λέμε τώρα, εξευγενισμένα, τη δολοφονία μωρών μέσα στη μήτρα της μητέρας τους). Θα της εξηγούσα ότι:
α) Ακόμη κι αν η εγκυμοσύνη την εμποδίσει να διαβάσει για το σχολείο ή για τις πανελλήνιες, αξίζει να θυσιάσει μια χρονιά για να φέρει στη ζωή κάτι τόσο πολύτιμο, το παιδί της και το εγγονάκι μου. Δεν πειράζει, θα συνεχίσει το σχολείο του χρόνου.
β) Η εγκυμοσύνη δεν την εμποδίζει να σπουδάσει. Κι αν πρέπει να φύγει σε άλλη πόλη για τις σπουδές της και δυσκολεύεται να συνδυάσει το ρόλο της μητέρας με τις υποχρεώσεις της φοιτήτριας, θα πάω κι εγώ μαζί της (ή κι οι δυο γονείς της, αν είναι δυνατόν) και θα τη βοηθήσω όσο μπορώ. Ακόμη κι αν ανατραπεί η ζωή μου όπως την έχω τώρα, αξίζει κάθε θυσία για να μεγαλώσουμε αυτό το πολύτιμο πλασματάκι, το μελλοντικό άντρα, τη μελλοντική γυναίκα, το παιδί της και το εγγονάκι μου. Είναι το πιο σημαντικό πράγμα που μας έχει συμβεί.
γ) Αν ο πατέρας του παιδιού επιθυμεί και είναι σε θέση να την παντρευτεί, θα βοηθήσω όσο μπορώ για να γίνει αυτός ο γάμος. Αν είναι ένας ανεύθυνος ή βίαιος ή ήδη παντρεμένος ή δεν επιθυμεί να παντρευτεί την κόρη μου, αλλά την ήθελε μόνο για να κάνει το κέφι του, ας πάει στην ευχή του Θεού. Εγώ είμαι εδώ για το παιδί μου, εγώ είμαι εδώ και για το εγγονάκι μου. Ο Θεός να τα έχει καλά και τα δυο.
Αυτά λοιπόν, αδελφέ μου, αδελφή μου, θα έκανα εγώ, αν βρισκόμουν στη θέση σου. Αυτά θα κάνω, αν κάποτε βρεθώ στη θέση σου. Αυτά σε παρακαλώ να κάνεις κι εσύ, τώρα, που (χωρίς να το περιμένεις) βρέθηκες σ’ αυτή τη θέση.
Δε θα το μετανιώσεις. Θα ανταμειφθείς με τη χαρά της παρουσίας αυτού του πολύτιμου ανθρώπινου πλάσματος στη ζωή σου. Αυτού του ανθρώπου, που θα σου δώσει τόση αγάπη, όση θα του προσφέρεις κι εσύ, και θα σου τη δώσει όχι μόνο τώρα αλλά και μετά από χρόνια.
Θα ανταμείψεις και την κόρη σου, που θα της δείξεις πόσο την αγαπάς και ότι την αγαπάς περισσότερο από τον εαυτό σου, το όνομά σου ή την «αξιοπρέπειά σου». Και, υπόψιν, ότι, όποιος αγαπάει το παιδί της κόρης σου, της δίνει τη μεγαλύτερη απόδειξη ότι αγαπάει και την ίδια. Το δώρο αυτό που της κάνεις είναι ανεκτίμητο, πίστεψέ με.
Θα τελειώσω με ένα υστερόγραφο.
Μήπως η κόρη σου δεν σου έχει πει τίποτα; Μήπως, χωρίς να το καταλαβαίνεις, η σχέση σας είναι τέτοια, που δεν πρόκειται να σου μιλήσει, ακόμη κι αν έχει (ή αν της προκύψει στο μέλλον) αυτό το πρόβλημα; Μήπως θα προτιμήσει να πάει ολομόναχη, ή σιωπηλά με μια φίλη της ή με τον άλλο γονιό της, σ’ ένα χειρουργικό σφαγείο για να κατασκάψουν το σώμα της και να πετσοκόψουν το μωρό της, επειδή η σχέση σας είναι τέτοια, ώστε το καλύτερο πράγμα στον κόσμο (την εγκυμοσύνη) το έχεις κάνει εσύ «πρόβλημα»;
Έστω κι αν νομίζεις πως η σχέση σας είναι αρμονική, πιστεύω ότι θα πρέπει να αναρωτηθείς και να κάνεις από τώρα –πριν είναι αργά– προληπτικές κινήσεις, όπως:
ν’ αρχίσεις να χτίζεις μια σχέση αληθινής επικοινωνίας με την κόρη σου, γεμάτη αγάπη, κατανόηση και σεβασμό προς αυτήν – εκείνη, από την πλευρά της, είναι σίγουρο πως σε αγαπά και σε σέβεται, ακόμη κι αν η δική σου συμπεριφορά είναι απότομη ή απόμακρη και δεν την αφήνει να σου το δείξει·
να μιλήσεις μαζί της συγκεκριμένα γι’ αυτό το θέμα και να τη βοηθήσεις να καταλάβει πως η αντίδρασή σου, σε περίπτωση που προκύψει, θα χαρακτηρίζεται από αγάπη και συμπαράσταση και προς εκείνη και προς το μωρό της, για τους οποίους θα θυσιάσεις ευχαρίστως την «αξιοπρέπειά σου» και «το όνομά σου στην κοινωνία».
Ίσως είναι δύσκολο για σένα να σκεφτείς έτσι, γιατί πρέπει να σπάσεις ένα ταμπού που βασανίζει την κοινωνία μας εδώ και αιώνες, το ταμπού της «ηθικής» και της «αξιοπρέπειας». Όμως υπάρχει μια δύναμη που σπάει όλα τα ταμπού: η αγάπη. Και υπάρχει κάποιος που παρέχει την αγάπη ως δώρο σ’ εκείνον που του τη ζητάει με αγωνία. Κάποιος που είναι ολόκληρος αγάπη και που συνεχώς μας προσκαλεί να μοιραστούμε την αγάπη του. Δε μας ζητάει τίποτα και μας δίνει τα πάντα – και, αν μας ζητάει κάτι, πάλι για δικό μας όφελος το ζητάει. Θα τον συναντήσεις εύκολα και θα του μιλήσεις ακόμα πιο εύκολα. Είναι συνέχεια on line. Κοίταξε γύρω σου και θα δεις την κεραία του. Έχει το πιο αναγνωρίσιμο σχήμα στον κόσμο: †
Θ. Ι. Ρηγινιώτης
