π. Βασιλειου Θερμού
- Οι έγγαμοι άγιοι συνήθως πήγαν σε μοναστήρι αφού τελείωσαν οι υποχρεώσεις τους και αγιάστηκαν. Δεν αναφέρονται πουθενά άγιοι που έζησαν μαζί ως ζευγάρι μέχρι τα γεράματα και αγιάστηκαν. Ή αναφέρεται να ζουν μαζί σαν αδέλφια. Πώς το εξηγείτε αυτό; Δεν δείχνει κάτι για το τι σημαίνει πραγματική πνευματική ζωή;
- Το ερώτημά σας έχει πολλές πτυχές. Ας τις δούμε μία-μία. Ποιοί είναι κατ’ αρχήν, γιατί δεν υπάρχουν στοιχεία για τέτοιους ανθρώπους; Μάλλον, υπάρχουν, αλλά γιατί είναι λίγοι; Δεν το έχω πλήρως απαντήσει αυτό. Σε κάποιο βαθμό λέω ότι πρέπει να οφείλεται στην μεγάλη δόξα και τιμή που είχε ο μοναχισμός τα βυζαντινά χρόνια, όπου ήταν η εμπροσθοφυλακή των αγώνων της Εκκλησίας σε όλους τους τομείς και έτσι γίνονταν περισσότερο γνωστοί οι άγιοι μοναχοί και όχι οι άγιοι έγγαμοι.
Ίσως ένας άλλος λόγος να είναι ότι ο Θεός έκρινε να μην δοξαστούν έγγαμοι και γίνει γνωστή η αγιότητά τους, διότι έχουν παιδιά και εγγόνια. Είναι λεπτό το θέμα. Νομίζετε ότι θα ήταν απλό πράγμα να ζη κάποιος κάτω από το βάρος της δημόσια αναγνωρισμένης αγιότητος του πατέρα ή της μητέρας του; Ο Θεός έχει την μεγαλύτερη διάκριση από όλους μας. Πάντως ας θυμόμαστε ότι άλλο πράγμα ποιοι είναι άγιοι και άλλο ποιούς ο Θεός κρίνει ότι πρέπει να αναδείξει ως αγίους. Υπάρχουν πολλοί άγνωστοι άγιοι.
Όμως, πάλι στα ίδια τα κείμενα των Πατέρων βρίσκουμε κάποια σημεία εδώ κι εκεί που μας παραπέμπουν τελικά στο ότι δεν έχει ο μοναχός τα πρωτεία. Όταν ο Θεός στέλνει τον Μέγα Αντώνιο στον τσαγκάρη για να τον διδάξει, του λέει: «Δεν έχεις φτάσει ακόμα λοιπόν στο μέτρο αυτού του τσαγκάρη». Όταν ένας άλλος ασκητής ζητάει επίμονα να του δώσει ο Θεός τη δυνατότητα να ωφεληθεί, και ο Θεός τον στέλνει σ’ ένα σπίτι που ζούνε δύο συννυφάδες, γυναίκες δύο αδερφών, και αρωτάεια υτός να μάθει «γιατί έχουν τόση πολλή αρετή αυτές ώστε εγώ θα διδαχθώ;», μαθαίνει ότι ζουν απόλυτα αγαπημένες και δεν μαλώνουν. Πάλι μπαίνει η αγάπη ως κριτήριο.
Τέτοια έχουμε αρκετά και γενικώς η αγάπη είναι ανώτερη από την άσκηση. Δηλαδή η άσκηση γίνεται για την αγάπη, για να μπορέσουμε να μάθουμε ν’ αγαπάμε. Η ουσία της Εκκλησίας και της Βασιλείας του Θεού και των εσχάτων είναι η αγάπη. Αυτό είναι στο οποίο αποβλέπουν.
Και έτσι έρχομαι στην τρίτη πτυχή. Λέτε για τον αγιασμό των συζύγων; Τι είναι αγιασμός; Πρέπει ν’ αρχίσουμε να εξετάζουμε και τους αυτονόητους όρους, μου φαίνεται. Γράφω και στο βιβλίο μου Το ξεχασμένο Μυστήριο για την πνευματική ζωή. Δηλάδή τι είναι ακριβώς η πνευματική ζωή; Είναι μια κατάσταση εξαΰλωσης του ανθρώπου; Ο άνθρωπος θα περνάει την μέρα του όλη με προσευχή, θα σκέφτεται μόνο τον Θεό;
Αγιασμός κατά τους Πατέρες, είναι η απόλυτη και ανιδιοτελής αγάπη. Το κριτήριο το έθεσε ο Χριστός για την μέλλουσα κρίση. Αυτό που έκανε τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό να πει: όσους φόνους και κλοπές και βιασμούς και αν έχεις κάνει, αν συγχωρείς τον εχθρό σου απ’την καρδιά σου, αυτή την ώρα παίρνεις συγχώρεση από μένα. Όσα καλά και αν έχεις κάνει, αν δεν συγχωρείς, τελείωσε.
Όταν λέει ο Άγιος Κυπριανός τον 3ο αιώνα «έξω από την Εκκλησία δεν υπάρχει σωτηρία», αυτό μερικοί το εκλαμβάνουν ιδρυματικά. Α, δεν θα σωθή όποιος είναι αβάπτιστος. Τι, θα βάλουμε εμείς όριο στον Θεό ποιον θα σώσει; Η Εκκλησία έχει όρια για τους ανθρώπους, όχι για τον Θεό. Δεν περιορίζει τον Θεό η Εκκλησία. Όποιον θέλει ο Θεός θα σώσει. Δηλαδή όποιον ανταποκρίνεται σ’ αυτό που ο Θεός ζητάει. Στην ανιδιοτελή αγάπη. Επομένως αυτή η φράση πρέπει να ερμηνευθή ότι έξω από την αγαπητική σχέση, από την ανιδιοτελή αγάπη, δεν υπάρχει σωτηρία. Και η Εκκλησία φυσικά είναι ο κατ’ εξοχήν χώρος που την μαθαίνουμε αυτή. Για εμάς που το ακούσαμε. Ο άλλος που δεν έτυχε να το ακούσει είναι άλλο θέμα, είναι δουλειά του Θεού αλλά και ιεραποστολική μαρτυρία δική μας.
Θέλω να πω, δηλαδή, ότι χρειαζόμαστε μια επανεξέταση βασικών εννοιών: Τι είναι γάμος; Ποιά η θέση του μέσα στην Εκκλησία; Ο γάμος έπρεπε να τελείται μέσα στην Λειτουργία κανονικά, είναι ένα από τα Μυστήρια, ενώ η μοναχική κουρά δεν είναι. Το έχετε σκεφθή αυτό; Λοιπόν, πρέπει να ξανατιμηθεί ο γάμος. «Γιατί ντρέπεσαι για το πολύτιμο;… Έχει περιφρονηθή το δώρο του Θεού, ο γάμος, η ρίζα της υπάρξεώς μας», αναφέρει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
Και πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τι εννούμε με την πνευματικότητα. Πνευματικότητα δεν είναι αφαίρεση πραγμάτων, ώστε να εξαϋλωνόμαστε. Αυτό έλεγε ο αιρετικός Βαρλαάμ: πρέπει να αφαιρείτε πράγματα για να φτάσετε στον Θεό. «Πώς νομίζεις εσύ ότι είδες το άκτιστο φως; Εσύ είσαι πλάνος. Πρέπει να αφαιρεσεις τις αισθήσεις για να φτάσεις στον Θεό». Αυτός ήταν ο διάλογος με τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά.
Και του απέδειξε ο μεγάλος ησυχαστής ότι δεν μπορούμε να φτάσουμε στον Θεό με ανάπηρη την ανθρώπινη φύση, δεν γίνεται ν’ αφήσουμε κάτι απ’ έξω. Θα πάμε και με την λογική και με τα συναισθήματα και με τις επιιθυμίες και με το σώμα. Και με τα τέσσερα συστήματα τα οποία πρέπει ν’ αγιασθούν, δηλαδή να υπηρετήσουν όλα την αγάπη. Και λέει χαρακτηριστικά: «Μα αν αφήσουμε τα συναισθήματα απ’ έξω, όπως λες εσύ, φιλόσοφε, πώς θα αγαπήσουμε τον Θεό;». Δεν θα μπορούμε να αγαπήσουμε μετά. Γιατί ακριβώς εκείνη είναι η αφαιρετική λογική, η λογική της εξαΰλωσης, την οποια δυστυχώς σήμερα την έχουν πολλοί Χριστιανοί, ακόμα και μοναχοί.
Λοιπόν, αυτός ο οποίος καλλιεργεί την αγάπη, το άνοιγμα της καρδιάς, να χωρέσει τον άλλον μέσα, να δει τον άλλον σαν καλύτερό του, να συγχωρέσει, καλλιεργεί όλες δηλαδή τις πλευρές που έχει η αγάπη μέσα στην καθημερινότητα, αυτός ο άνθρωπος πραγματικά καλλιεργεί πνευματικότητα ορθόδοξη. Αυτή είναι η πνευματικότητα η ορθόδοξη. Διότι έτσι θα μπούμε στην Βασιλεία, με τα πάντα μέσα. Με το σώμα μας το ίδιο και τα κομποσκοίνια που κρατάμε και με το μπιμπερό που κρατάμε του παιδιού μας. Έτσι θα μπούμε στην Βασιλεία του Θεού, με όλα. Ένας άνθρωπος είναι πολύ ευλαβής, και γυρίζει την Ελλάδα όλη και κάνει ελεημοσύνες από ‘δω και απο ‘κει, και κάποιος γέροντας είπε γι’ αυτόν ένα σχήμα λόγου: «Αυτός θα μπη στην Βασιλεία του Θεού μαζί με το αυτοκίνητό του»!
Δηλαδή θέλω να πω ότι δεν είναι ότι θ’ αφήσουμε κάτι απ’ έξω για να μπούμε στην Βασιλεία του Θεού. Μόνο τις αμαρτίες μας θ’ αφήσουμε απ’ έξω. Ό,τι δόθηκε από τον Θεό ως δώρο αυτό θα μπη στην Βασιλεία του Θεού αποκαθαρμένο από τη Χάρη Του. Ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν λέει ένα ωραίο, ότι πραγματικός χριστιανός δεν είναι αυτός που κάνει θαυμαστά πράγματα. Άλλη μια μανία αυτή που έχει ο σημερινός άνθρωπος ν’ αναζητά θαύματα και σημεία. Λες και το προορατικό είναι το μεγαλύτερο χάρισμα. Η απόλυτη αγάπη, η ανιδιοτελής, είναι το ανώτερο χάρισμα. Το είπε ο απόστολος Παύλος στην πρώτη του επιστολή προς Κορινθίους. Λέει, λοιπόν, ο Σμέμαν, δεν είναι πραγματικός χριστιανός αυτός που κάνει θαυμαστά πράγματα, αλλά αυτός που κάνει καθημερινά πράγματα με άλλο τρόπο, με άλλη ποιότητα. Με ποιότητα Αγίου Πνεύματος.
Πηγή:Χρειαζόμαστε την οικογένεια;
π. Βασιλειου Θερμού
Εκδόσεις Αρμός
σελ. 81-86
