Από το νερό στο κρασί, το νόημα της ύπαρξης

«Χωριάτικος γάμος», έργο του 1567 από τον Φλαμανδό ζωγράφο, σχεδιαστή και χαράκτη Πέτερ Μπρέγκελ τον Πρεσβύτερο.

 ΣΤΑΥΡΟΣ Σ. ΦΩΤΙΟΥ*

Το θαύμα του Χριστού στον γάμο της Κανά συνοψίζει καίρια την ηθική στοχοθεσία κάθε αυθεντικού ανθρώπου: το πέρασμα από τη φιλαυτία στη φιλαλληλία, από τη δουλεία στην ελευθερία, από τον φόβο στην αγάπη. Πολύ σύντομα, το θαύμα έχει ως εξής: ο Χριστός, η μητέρα και οι μαθητές του, συμμετέχουν στο εορταστικό τραπέζι ενός γάμου στην Κανά της Γαλιλαίας. Κάποια στιγμή, η Παναγία πληροφορεί τον Χριστό ότι έχει εκλείψει το κρασί. Ο Χριστός ζητεί από τους υπηρέτες να γεμίσουν με νερό τις έξι υδρίες που βρίσκονταν στο σπίτι και στη συνέχεια μεταμορφώνει το νερό σε κρασί. Ετσι η χαρά της γιορτής συνεχίζεται.
Κάθε άνθρωπος –όπως έκαστος νεόνυμφος στον γάμο της Κανά–εισέρχεται στη ζωή προσδοκώντας την ευτυχία, ευχόμενος να βιώσει βαθείς υπαρξιακούς δεσμούς, μέσα στους οποίους θα γευθεί τη μοναδικότητα και την ενότητα, τη χαρά και την τρυφερότητα, την αποδοχή και την πληρότητα.
Αλλ’ όμως, κάποια στιγμή συμβαίνει το αναπάντεχο: «Δεν υπάρχει κρασί». Οπου ο άνθρωπος δεν τιθασεύει την εγωπάθειά του, εκεί θα επέλθουν η ρήξη και η σύγκρουση με τον άλλο. Αυτή η εμμονή στο εγώ συνιστά την πρώτη βαθμίδα ηθικής: τον εγωκεντρισμό. Η εγωτική συνείδηση θεωρεί τον συνάνθρωπο αντίπαλο και εχθρό. Η παρουσία του μειώνει τον ζωτικό μου χώρο, η ελευθερία του περιορίζει τη δική μου. Γι’ αυτό οποιαδήποτε συνάντηση μαζί του αποβλέπει στον εξουσιασμό και στην εκμετάλλευσή του. Ο συνάνθρωπος εκπίπτει σε απρόσωπο αντικείμενο, μέσο για την επίτευξη ατομικής ευδαιμονίας. Στην ηθική βαθμίδα του εγωκεντρισμού η κοινωνία ομοιάζει με ζούγκλα, είναι πόλεμος όλων εναντίον όλων, κατά τον οποίο ο ισχυρότερος υποτάσσει τον ασθενέστερο. Ο εγωκεντρικός άνθρωπος δεν πράττει το κακό μόνο όταν φοβάται τις συνέπειες· κίνητρο της συμπεριφοράς του είναι ο φόβος της τιμωρίας.
Για την υπέρβαση του κοινωνικού αδιεξόδου που προκαλεί ο εγωκεντρισμός, οι άνθρωποι προχώρησαν στην επιβολή νόμων, στην οριοθέτηση της εξωτερικής συμπεριφοράς. Οι νόμοι, θέτοντας φραγμούς στην ασυδοσία του εγώ, επιτρέπουν μια ανεκτή κοινωνική συμβίωση. Και σε αυτή τη βαθμίδα ηθικής, τον νομικισμό, το εγώ προηγείται του εσύ, μόνο που τώρα το άτομο κρίνει ότι εξυπηρετεί καλύτερα το συμφέρον του η διαμεσολάβηση του κράτους στις σχέσεις του με τους άλλους. Οι άνθρωποι αναλαμβάνουν υποχρεώσεις για να απολαμβάνουν δικαιώματα. Η κοινωνία εκλαμβάνεται σαν εταιρεία στο χρηματιστήριο, της οποίας η κερδοφορία είναι προς το συμφέρον όλων των μετόχων. Η νομικιστική αυτή λογική θεωρεί τις διαπροσωπικές σχέσεις ευκαιρία αμοιβαίας ωφέλειας, όπου δίνεις για να πάρεις. Γι’ αυτό ο νομικιστής άνθρωπος πράττει το καλό μόνο όταν έχει κάτι να κερδίσει· κίνητρο της συμπεριφοράς του είναι η ανταμοιβή. Μολονότι ο νομικισμός είναι καλύτερο στάδιο ηθικής από τον εγωκεντρισμό, η απλή κατοχύρωση του δικαιώματος στον εγωισμό και το ενδιαφέρον του νόμου μονάχα για την έξωθεν συμπεριφορά αδυνατούν να προσφέρουν στους ανθρώπους την πληρότητα της ζωής, την κατάφαση της ύπαρξης. Με τραγική και πάλι διαπίστωση: «Δεν υπάρχει κρασί».
Μεταμορφώνοντας το νερό σε κρασί –το νερό ήταν σύμβολο του νόμου στον ύστερο Ιουδαϊσμό– ο Χριστός προσκαλεί τους ανθρώπους να ανέλθουν στην τρίτη βαθμίδα ηθικής: στην αγάπη. Η αγάπη είναι χάρις του Θεού, δώρο που καταξιώνεται όταν αντιδωρίζεται. Η αγάπη επιφέρει συνειδησιακή αλλαγή, άγει σε άλλη ιεράρχηση αναγκών. Εδώ η ύπαρξη του Αλλου είναι ιδρυτική πράξη της ζωής, ο συνάνθρωπος είναι αδελφός και φίλος. Συνεπώς οι διαπροσωπικές σχέσεις εκφράζουν την αλληλοπεριχώρηση και την αλληλεγγύη. Σε αυτή δε την κοινότητα ζωής τα πράγματα παύουν να είναι άψυχα αντικείμενα και γίνονται δώρα του ενός προς τον άλλο, γι’ αυτό και μεταβάλλονται σε ενθύμια προσφιλών προσώπων.
Η αγάπη ως συγκεκριμένη βιοθεωρία, ως ανέκπτωτη μέριμνα για όλους, ως συγκατοίκηση του εγώ, του εσύ, του άλλου στο εμείς, μεταμορφώνει τους ανθρώπους και νοηματοδοτεί κάθε έκφανση της ζωής. Ο τρυφερός σύζυγος, ο υπεύθυνος γονιός, ο ανιδιοτελής φίλος, ο πρωτοπόρος δημιουργός, ο ακέραιος λειτουργός, είναι ηθικές κατακτήσεις που δεν επιβάλλονται ούτε διά του φόβου ούτε διά της ανταμοιβής. Είναι υπαρξιακά βιώματα που κατακτά κάποιος αυτοβούλως, που επιτυγχάνονται ως προσωπική επιλογή. Το δοτικό ήθος μεταμορφώνει κάθε πτυχή της ζωής: η πολιτική προάγει την ενότητα των πολιτών, η οικονομία θεραπεύει συγκεκριμένες ανάγκες συγκεκριμένων ανθρώπων, η τέχνη αναδεικνύει το καινούργιο, ο έρωτας διακονεί την ψυχοσωματική ώσμωση αγαπώντων προσώπων.
Το θαύμα του Χριστού στην Κανά μαθαίνει τους ανθρώπους ότι έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε τρεις θεάσεις της ζωής: τον εγωκεντρισμό, τον νομικισμό και την αγάπη. Στην πρώτη ο δούλος άνθρωπος δεν κάνει κάτι κακό γιατί φοβάται την τιμωρία· στη δεύτερη ο μισθωτός άνθρωπος κάνει το καλό γιατί αναμένει ανταμοιβή· στην τρίτη βαθμίδα ο ελεύθερος άνθρωπος αγαπά. Εκείνος που επιλέγει την τρίτη επιλογή είναι ο όντως κοινωνικός άνθρωπος, αφού με τον δικό του τρόπο προάγει την κοινωνική συνοχή και την πολιτισμική ανάταση. Κοινωνικός άνθρωπος είναι ο αρχιτέκτονας που κοσμεί τον χώρο, ο μηχανικός που αναδεικνύει το περιβάλλον, ο γιατρός που πονεί τον ασθενή, ο δάσκαλος που δωρίζεται στους μαθητές· κοινωνικός άνθρωπος είναι όποιος οξύνει την ευαισθησία και την κριτική μας σκέψη, όποιος εκφέρει λόγο ελευθεροποιό, ήθος ρήξης και σύγκρουσης με κάθε μορφής απανθρωπία. Οποιος γεύεται το κρασί της Κανά ανακαλύπτει το νόημα της ύπαρξης.

*Ο Σταύρος Σ. Φωτίου είναι καθηγητής Θεολογίας και Διδακτικής των Θρησκευτικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Για μια πληρέστερη ανάλυση του θέματος βλ. το κεφάλαιο: «Η αγάπη εκβάλλει το φόβο: το κρασί της Κανά και η ηθική του ανθρώπου» (του Σταύρου Σ. Φωτίου), στις σελ. 184-208 του συλλογικού έργου «Ορθοδοξία και Ορθοπραξία», εκδόσεις Aρμός, 2012. Για αντίστοιχη νοηματοδότηση του έρωτα βλ. το βιβλίο (τρίτη έκδοση) του ιδίου: «Aπό το νερό στο κρασί και από τον έρωτα στην αγάπη» εκδόσεις Aρμός, 2014. 
πηγή

Τετράδυμα γεννιούνται μετά την άρνηση για επιλεκτική έκτρωση

Η Ιρλανδή μητέρα Γκρέυς Σλάτερι είναι ενθουσιασμένη, διότι απέκτησε τέσσερα πανέμορφα παιδιά, αλλά, αν οι ιατροί μπορούσαν να έχουν επιβάλλει τη θέλησή τους, η μητέρα θα είχε μόνο δύο από τα παιδιά της σήμερα. Η Σλάτερι και ο σύζυγός της, Τζέιμς, έκαναν για χρόνια έναν μεγάλο αγώνα με την υπογονιμότητα και υπέφεραν από πολλαπλές αποβολές.
Έπειτα, γνώρισαν το θαύμα, όταν με φυσικό τρόπο συνέλαβαν τετράδυμα, γεγονός εξαιρετικά σπάνιο.
Η πιθανότητα να συλλάβουν τετράδυμα με φυσικό τρόπο (σ.μ. δηλαδή χωρίς τη χρήση μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής), είναι περίπου 1 στις 700.000 γεννήσεις. Για το λόγο αυτό οι γονείς ήταν κατενθουσιασμένοι.
“Όταν μεινα έγκυος με φυσιολογικό τρόπο στα τετράδυμα, δεν μπορούσα να το πιστέψω, καθώς προσπαθούσαμε για περίπου 3 χρόνια και είχα αισθανθεί πολύ πόνο από τέσσερις αθέλητες αποβολές”, αναγνώρισε η Γκρέυς. “Δεν ήμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε οικονομικώς στην υποβοηθούμενη- εξωσωματική γονιμοποίηση και καθώς οι ιατρικές εξετάσεις έδειχναν ότι δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα, ήμουν απογοητευμένη αναζητώντας εξήγηση γιατί δεν μπορούσαμε να αποκτήσουμε παιδάκια”.

Όμως, η χαρά τους σύντομα μετατράπηκε σε λύπη, όταν οι ιατροί ανακοίνωσαν στην Γκρέυς ότι έπρεπε να προχωρήσουν σε έκτρωση. Ήταν ήδη 17 εβδομάδων έγκυος, και απαιτούσαν από την εγκυμονούσα να προχωρήσει σε επιλεκτική μείωση των βρεφών, σκοτώνοντας τα δύο από τα τέσσερα αγέννητα παιδιά της. Οι γονείς αρνήθηκαν σθεναρά. “Παρά την πρόταση να προχωρήσουμε στην έκτρωση δύο εξ αυτών, πριν ακόμη γεννηθούν, με την αιτιολογία ότι αντιμετώπιζα πολύ υψηλό κίνδυνο, εμείς αποφασίσαμε να αφήσουμε τη ίδια τη ζωή να αποφασίσει”, είπε η Γκρέυς.
Τα παιδιά που θα επιλέγονταν προς θανάτωση, πιθανότατα θα δέχονταν μια θανατηφόρα ένεση από χλωριούχο κάλιο μέσα στις καρδιές τους, και θα αφήνονταν για λίγο, ενώ τα αδέλφια τους που θα επιβίωναν της επιλογής θα συνέχιζαν να αναπτύσσονται και να μεγαλώνουν.
Στις 17 εβδομάδες, τα αγέννητα παιδιά που γίνονται στόχος έκτρωσης, θανατώνονται με τη διαδικασία – τεχνική που έχει λάβει την ονομασία Έκτρωση με Διαστολή & Εκκένωση (Dilation & Evacuation), μια βίαιη διαδικασία κατά την οποία ξεσχίζεται κυριολεκτικά κομμάτι-κομμάτι το σώμα στο αγέννητο μωρό.



Αντιθέτως η Γκρέυς, κυοφόρησε και τα τέσσερα μωράκια της έως τις 32 εβδομάδες και όλα (και τα τέσσερα, ο Λουκάς, η Αμέλια, η Λίλη-Γκρέυς και η Μόλυ), γεννήθηκαν με ασφάλεια, με βάρος από ένα έως δύο κιλά το κάθε ένα. Τώρα πλέον και τα τέσσερα παιδιά είναι καλά στην υγεία τους και αναπτύσσονται σωστά, ακόμη και η Αμέλια, η οποία γεννήθηκε με ορισμένα από τα όργανά της σε λάθος μέρος, εντός του οργανισμού της.
Και τα τέσσερα αρχίζουν τώρα τον Παιδικό Σταθμό, μαζί, φορώντας ομοιόμορφες στολές.

Είναι αναμφίβολα μικρά θαύματα και ακόμη δεν μπορούμε να πιστέψουμε ότι αποκτήσαμε τέσσερα μωρά με μιας. Όλα τους αγαπούν το σχολείο και καθώς φορούν στολή, είναι πολύ πιο εύκολο από το να πρέπει να επιλέξει τέσσερις διαφορετικές φορεσιές, αφιερώνοντας κάθε μέρα πολύ χρόνο σε αυτό. Πρόκειται να μπουν στην ίδια τάξη στο σχολείο και είναι μεταξύ τους αχώριστα, είπε η Γκρέυς.
Εξάλλου, ποτέ δεν μετανιώσαμε για την απόφασή μας να κρατήσουμε και τα τέσσερα παιδιά, παρά τις «συστάσεις» των ιατρών. Δεν θα μπορούσα να είμαι πιο περήφανη για τα τετράδυμά μου και είναι εκπληκτικό να τα βλέπω να φορούν τις σχολικές τους φορεσιές. Ο ρυθμός της ζωής μας είναι πυρετώδης, αλλά δεν θα τον αλλάζαμε για τίποτε στον κόσμο, αφού συνειδητοποιούμε πλέον πως η οικογένειά μας είναι πλέον πλήρης.
Παρά το γεγονός ότι χαίρεται με το ξεκίνημα του σχολείου, η Γκρέυς παραδέχεται πως της αφήνει μια γλυκόπικρη γεύση. Θα μου λείψουν που επιστρέφουν στο σχολείο, αλλά από την άλλη μεριά θα είναι όμορφα να έχουμε λίγη ηρεμία και ησυχία μετά το καλοκαίρι, πρόσθεσε. Η παρακολούθηση του σχολείου θα είναι ενδιαφέρουσα, θα μου ήταν πολύ δύσκολο να έχω τα μάτια μου πάνω και στα τέσσερα στο σπίτι, στα τετράδυμα εξάλλου αρέσει να κάνουν νέους φίλους και σίγουρα θα περάσουν καλά.

Η οικογένεια Σλάτερι, δεν είναι η μόνη οικογένεια με τετράδυμα που πιέστηκε να προχωρήσει σε έκτρωση. Η οικογένεια Ρόμπινς στο Μπρίστολ της Αγγλίας, παρομοίως δέχθηκαν υποδείξεις να προχωρήσουν σε έκτρωση, μετά την αποκάλυψη ότι περίμεναν τετράδυμα. Κάθε φορά που πηγαίναμε στο νοσοκομείο, ακούγαμε μόνο για τους κινδύνους και μου ζητούσαν να εξετάσω το ενδεχόμενο να προχωρήσω σε έκτρωση των δύο μωρών, για να σώσω τα άλλα δύο, ομολόγησε η κυρία Ρόμπινς. Όμως μέσα μου γνώριζα καλά πως κάθε φορά που θα κοιτούσα τα μωρά που θα επιβίωναν, ταυτοχρόνως θα θυμόμουν τα άλλα δύο που θα είχα χάσει. Και μόνο η σκέψη μου ράγιζε την καρδιά. Οι γιατροί της είπαν ξανά και ξανά να κάνει έκτρωση, αλλά αυτή με σταθερότητα αρνήθηκε και γέννησε και τα τέσσερα παιδιά της, σήμερα πλέον πέντε ετών.

Άλλη μια περίπτωση είναι αυτή της Μάινορ και του Κρίστιαν Ροχένα, οι οποίοι επίσης πιέστηκαν να προχωρήσουν σε έκτρωση, όταν κατάλαβαν ότι περίμεναν τετράδυμα. Αλλά η Μάινορ αρνήθηκε, λέγοντας ότι ο Θεός μου έδωσε αυτά τα παιδιά για ένα συγκεκριμένο λόγο, και δεν πρόκειται να τα σκοτώσω.
Οι πολύδυμες εγκυμοσύνες ομολογουμένως αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους, αλλά η πρόοδος στην ιατρική επιστήμη, αποδεικνύει ότι αυτά τα μωράκια είναι ικανά να κυοφορηθούν με ασφάλεια μέχρι τον τοκετό και να ζήσουν με υγεία τη ζωή τους. Παρόλα αυτά οι ιατροί συνεχίζουν να πιέζουν της μητέρες να υποβληθούν σε επιλεκτική έκτρωση. Αλλά το δικαίωμα στη ζωή είναι το πλέον βασικό και σημαντικό από τα ανθρώπινα δικαιώματα, και κάθε ζωή είναι σημαντική, ακόμα και αν είναι άβολη, εύθραυστη ή σύντομη.

Πηγή: liveaction.org / ΚΙΝΗΜΑ «ΑΦΗΣΤΕ ΜΕ ΝΑ ΖΗΣΩ» www.afistemenaziso.gr